داوری که در زبان عامه حکمیت نیز نامیده می شود یکی از روش های حل اختلاف خارج از دادگاه و سیستم قضایی است که به دلیل ویژگی هایی که دارد از جمله سرعت رسیدگی، سهولت در رسیدگی و عدم نیاز به رعایت تشریفات دادرسی، با استقبال زیادی مواجه شده است.
بطور کلی تمام کسانی که امکان طرح دعوا دارند می توانند اختلاف خود را به داوری ارجاع دهند. با این وجود ممکن است انجام داوری در برخی مراحل نیازمند دخالت دادگاه و قاضی باشد. یکی از این موارد تعیین داور است.
شرایط داور
داوری که برای حل اختلاف طرفین انتخاب می شود باید شرایط زیر را دارا باشد:
۱-اهلیت قانونی داشته باشد یعنی بالغ، عاقل و مختار باشد و سفیه و دیوانه و کودک و در یک کلام از نظر قانونی محجور نباشد.
۲- بموجب حکم قطعی دادگاه از داوری محروم نشده باشد.
۳- قاضی یا کارمند اداری شاغل در دستگاه قضایی نباشد.
۴- نفعی در دعوا نداشته باشد.
۵- سن داور کمتر از بیست و پنج سال تمام نباشد.
۶- کارمند دولتی شاغل در حوزه محل بروز اختلاف نباشد.
۷- از خویشاوندان نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم یکی از طرفین دعوا نباشند.
۸- بین خودشان یا همسرشان یا یکی از خویشاوندان نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم آنها با یکی از طرفین اختلاف یا بستگان نسبی تا درجه دوم از طبقه سوم ایشان، پرونده کیفری یا حقوقی در گذشته یا در زمان اختلاف وجود نداشته باشد.
بنابراین در این مبحث دانستیم که چه کسانی نمی توانند بعنوان داور تعیین شوند. البته موارد ۴ تا ۸ با توافق طرفین می توانند توسط دادگاه بعنوان داور انتخاب شوند.
روش های تعیین داور
مطابق مواد ۴۵۴ و ۴۵۵ قانون آیین دادرسی مدنی، داور به چند روش مختلف انتخاب می شود:
تعیین داور توسط طرفین اختلاف
زمانی که دو نفر بابت انجام معامله یا کاری اقدام به تنظیم قرارداد می کنند داور می تواند در همان قرارداد جهت حل اختلافات احتمالی که ممکن است در آینده ایجاد شود، انتخاب گردد. همچنین دو طرف می توانند در صورت بروز اختلاف بموجب قراردادی که قرارداد داوری نامیده می شود نسبت به تعیین داور اقدام کنند چه ریشه اختلاف قراردادی باشد و چه غیرقراردادی.
تعیین داور بوسیله شخص ثالث
طرفین اختلاف می توانند با توافق یکدیگر، حق و امکان انتخاب داور را به شخص دیگری تفویض کنند. در این صورت آن فرد با رعایت شرایطی که در قرارداد داوری بین طرفین تعیین شده و نیز مقررات قانونی مربوط به داوری، نسبت به انتخاب داور اقدام می کند.
درخواست تعیین داور از دادگاه
چنانچه طرفین از ابتدا خواهان این باشند که داور توسط دادگاه انتخاب شود و یا در انتخاب داور توافق نکنند، قاضی دادگاه به جای آنها داور تعیین می کند.
اظهارنامه درخواست تعیین داور
مطابق مواد ۴۵۹ و ۴۶۰ قانون آیین دادرسی مدنی، زمانی که طرفین بموجب قرارداد و در زمان انجام معامله و یا بوسیله قرارداد جداگانه روش حل اختلاف خود را داوری تعیین کرده باشند، در موارد زیر درخواست تعیین داور بوسیله اظهارنامه انجام می شود:
طرفین داور مورد توافق خود را معین نکرده باشند.
داور مورد توافق طرفین فوت کند یا استعفا بدهد.
داور معین شده باشد اما نخواهد یا نتواند داوری کند.
تعیین داور به شخص دیگر محول نشده باشد و یا شخص ثالث داور تعیین نکند.
تعیین داور به دادگاه واگذار نشده باشد.
در این موارد یکی از طرفین اختلاف باید بوسیله اظهارنامه، داور خود را به دیگری معرفی کند و طرف مقابل ده روز مهلت دارد که با ارسال پاسخ اظهارنامه، داور وی را قبول یا داور خود را معرفی کند یا هر دو با توافق شخص سوم دیگری را بعنوان داور بپذیرند.
تعیین داور توسط دادگاه
در این حالت ها تعیین داور توسط قاضی دادگاه انجام می شود:
طرفین اختلاف صراحتا تعیین داور را به دادگاه واگذار کرده باشند.
اگر دو طرف اختلاف در انتخاب داور یا داوران به نتیجه نرسند.
طرفین در تعیین جانشین داور متوفی یا مستعفی به توافق دست پیدا نکنند.
شخص ثالثی که تعیین داور به او محول شده از تعیین آن خودداری کرده و توافق بین طرفین در تعیین داور حاصل نشده باشد.
مطابق قانون ارجاع به داوری یکی از موارد لازم در رسیدگی به دعوا باشد مثل دعوای طلاق به درخواست مرد (لینک به مقاله طلاق به درخواست مرد)
دادگاهی می تواند داور تعیین کند که اگر داوری مطرح نبود صلاحیت رسیدگی به اصل اختلاف و دعوا را دارد.
دریافت مشاوره حقوقی
گروه وکلای راهکار با مدیرت وکیل فرشته محمد حسینی و سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری این موسسه می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.
