تدلیس در ازدواج|راهکار

می‌دانید که اساس زندگی مشترک و جاری شدن عقد ازدواج، صداقت بین طرفین است. بنابراین اگر هر یک از زن و مرد پیش از ازدواج دیگری را به داشتن صفتی یا تحت شرایطی فریب بدهد، طبق قانون جرم فریب در ازدواج صورت گرفته که در اصطلاح به آن تدلیس نیز گفته می‌شود. اما فریب در ازدواج چه مواردی را شامل می‌شود؟ در این مطلب ما را همراهی کنید تا با جرم فریب در ازدواج و مجازات و مصادیق آن آشنا شوید.

جرم فریب در ازدواج یا تدلیس

باید بدانید که قانون ما نداشتن حسن نیّت زن یا مرد و صادق نبودن آنها در ازدواج را مصداق فریب می‌داند و آن را یکی از موارد فسخ نکاح معرفی می‌کند. یعنی اگر یکی از طرفین، دیگری را فریب بدهد، طرف دیگر می‌‌تواند عقد را فسخ کند یا به عبارتی بر هم بزند. حتی قانون پا را فراتر گذاشته و تدلیس را جرم دانسته و برای آن مجازات تعیین کرده است.

مجازات فریب در ازدواج

بر اساس ماده ۶۴۷ قانون مجازات اسلامی، اگر هر یک از زوجین (زن و مرد) طرف مقابل را به داشتن شرایط خاصی از قبیل تحصیلات، داشتن ثروت، شغل و سِمَت، موقعیت اجتماعی، مجرد بودن و … فریب دهد و عقد بر اساس هر یک از این مسائل واقع شود، این کار جرم محسوب شده و فرد مجرم به حبس تعزیری از ۶ ماه تا ۲ سال محکوم خواهد شد. علاوه بر این طرف فریب‌خورده حق بر هم زدن نکاح را نیز خواهد داشت.

ارکان جرم فریب در ازدواج

بر اساس قانون جرم تدلیس یا فریب در ازدواج در صورتی محقق می‌شود که دو رکن مادی و معنوی در آن وجود داشته باشد:

1. رکن مادی: یعنی باید برای پوشاندن عیب یا جلوه دادن صفتی غیرواقعی، حتما عملیاتی چه به صورت لفظی و چه به صورت کتبی و … انجام شده باشد. مثلا ارائه مدرک تحصیلی جعلی یا توصیف صفتی به دروغ. تشخیص این که عملیات انجام‌شده مصداق فریب یا تدلیس است را عرف جامعه مشخص می‌کند؛ مثلا دروغ گفتن یا وانمود کردن به امری غیرواقعی. (چنانچه مورد فریب در خصوص جعل هویتی یا … باشد، مطالعه مقاله جعل اسناد می تواند به شما اطلاعات بیشتری بدهد.)
2. رکن معنوی: عملیات انجام‌شده به منظور فریب دادن طرف مقابل، باید حتما به صورت عمدی، آگاهانه و با قصد فریب انجام شده باشد که تشخیص این مورد با قانون است.

فریب در ازدواج شامل چه مواردی می شود؟

ماده ۱۱۲۸ قانون مدنی می‌گوید اگر برای یکی از طرفین ازدواج صفت خاصی شرط شود و پس از جاری شدن عقد مشخص شود که آن صفت وجود نداشته، مصداق فریب در ازدواج است و طرف مقابل می‌تواند عقد را بر هم بزند.

در این حالت شخص بر اساس صفتی که طرف مقابل از خود بیان کرده با او ازدواج می‌کند و پس از عقد متوجه می‌شود که آن صفت وجود نداشته و همین تدلیس طرف مقابل برای او حق فسخ به وجود می‌آورد.

موارد دیگری نیز در قانون مدنی و در ماده‌های ۱۱۲۱، ۱۱۲۲ و ۱۱۲۳ بیان شده است که مصادیق فریب در ازدواج هستند و برای طرف فریب‌خورده حق فسخ ایجاد می‌کنند. در ادامه این موارد را می‌خوانید:

• دیوانه بودن هر یک از طرفین ازدواج به شرطی که طرف مقابل پیش از عقد از این موضوع آگاهی نداشته باشد؛
• بعضی از بیماری‌ها و عیوب در مرد مانند: ناتوانی در باروری، ناتوانی در مسائل جنسی یا اختلالات جنسی، مقطوع بودن آلت تناسلی، به شرطی که زن پیش از عقد از آنها آگاه نباشد. البته ناتوانی جنسی و دیوانگی اگر پس از عقد هم به وجود بیاید، زن حق فسخ نکاح را پیدا می‌کند؛
• بعضی از بیماری‌ها و عیب‌ها در زن مانند: قرن (حالتی که آلت زن مانع نزدیکی شود)، جذام، پیسی، افضا، زمین‌گیر شدن و نابینایی هر دو چشم درصورتی‌که مرد پیش از ازدواج از آنها آگاه نباشد، مصداق فریب در ازدواج است و برای مرد حق فسخ ایجاد می‌کند؛
• بعضی موارد نیز در قانون بیان نشده است، امّا به استناد ماده ۱۱۲۸ اگر عقد بر اساس آنها واقع شده باشد، تدلیس محسوب می‌شود و حق فسخ ایجاد می‌کند. مثلا نداشتن تحصیلات یا توانایی مالی یا متاهل بودن مرد در صورتی که مرد، زن را با آنها فریب داده باشد، هم‌چنین باکره نبودن زن یا پنهان کردن ازدواج سابق و … .

اثبات فریب در ازدواج

در دادگاه طرفی که فریب خورده باید اثبات کند که طرف مقابل با دروغ و تدلیس مرتکب جرم فریب در ازدواج شده. همچنین شخص فریب‌خورده باید ثابت کند که پیش از عقد از این موضوع آگاهی نداشته است و به خیال این که ادعای طرف مقابل درست است، با او ازدواج کرده است.

برای اثبات این امر یا اقرار طرف مقابل لازم است یا وجود شاهدان معتبر و یا ارائه مدارکی که این تدلیس را اثبات کند. قاضی پس از مطالعه شواهد و مدارک شاکی و در صورت درست بودن آنها، حکم به مجرم بودن طرف مقابل می‌دهد و علاوه بر حق فسخ برای شاکی، مجرم را به مجازات محکوم خواهد کرد.

فریب در ازدواج و مهریه

اگر مورد فریب در ازدواج توسط مرد به صورتی که پیش از این گفته شد اثبات شود و زن حق فسخ پیدا کند، زن می‌تواند مهریه خود را به طور کامل دریافت کند، مگر درصورتی‌که پیش از فسخ عقد، نزدیکی صورت نگرفته باشد که در این حالت زن مستحق مهریه نیست.

امّا اگر دلیل فسخ نکاح، عنن مرد (ناتوانی در رابطه زناشویی) باشد، نصف مبلغ مهریه به زن تعلق خواهد گرفت. گفتنی است در موارد فسخ به علت تدلیس زن یا موارد پیش از نزدیکی، اگر زن مهریه خود را پیش از فسخ گرفته باشد، مرد می‌تواند آن را پس بگیرد.

سئوالات متداول