کلاهبرداری اینترنتی|چطور از کلاهبرداران اینترنتی شکایت کنیم|مرکز حقوقی راهکار

گسترش استفاده افراد از اینترنت علاوه بر بهبود کیفیت زندگی و افزایش سرعت انجام کارها مشکلات و روش های جدیدی برای کلاهبرداری اینترنتی را نیز به وجود آورده است.
با افزایش نفوذ گسترده اینترنت در جوامع و افزایش تعداد کاربران فضای مجازی کلاهبرداران و هکرها نیز با استفاده از روش های خلاقانه و ناآشنا برای مردم عادی بسیاری از افراد را به دام  انداخته و به راحتی از آنها دزدی کرده‌اند.
عدم آموزش درست و شناخت دقیق ابزارهای پرداختی آنلاین سبب افزایش تعداد کلاهبرداری اینترنی شده است؛ به همین دلیل در این مطلب قصد داریم تعریف کلاهبرداری اینترنتی، انواع روش‌های کلاهبرداری اینترنتی و نحوه شکایت از کلاهبرداران اینترنتی را بیان کنیم.
به دلیل گستردگی فضای سایبری و تفاوت دیدگاه کارشناسان این حوزه، امکان ارائه یک تعریف دقیق و جامع برای کلاهبرداری اینترنتی وجود ندارد. اما به صورت کلی می‌توان یک جرم در فضای آنلاین را به صورت زیر تعریف کرد:
هر عمل خلاف قانونی که توسط رایانه یا سایر ابزارهایی که به اینترنت متصل می‌شوند انجام شود به نحوی که به صورت مادی یا معنوی آسیبی را با مردم برساند، مصداق بارز جرم در فضای آنلاین است.

كلاهبرداري كامپيوتري يا رايانه اي عبارت است از تحصيل مال غير با استفاده متقلبانه از رايانه
بخش اول . اركان جرم كلاهبرداري كامپيوتری
تحصيل مال غير ممكن است با استفاده متقلبانه از رايانه انجام شود . در اين صورت اركان جرم مزبور با اركان جرم كلاهبرداري به ويژه از نظر عنصر قانوني متفاوت است و به عنوان جرم خاص در حكم كلاهبرداري از كلاهبرداري موضوع ماده ۱ قانون تشديدمجازات مرتكبين ارتشاء و اختلاس و كلاهبرداري مصوب ۱٣۶٧ مجمع تشخيص مصلحت نظام نيز متمايز مي گردد.

شرط مقدم و لازم براي تحقق جرم در حكم كلاهبرداري كامپيوتري ماده ۶٧ قانون تجارت الكترونيكي مصوب ۱٧ ديماه ۱٣٨٢ مجلس شوراي اسلامي است ( روزنامه رسمي شماره ۱٧۱۶٧(
قانون تجارت الكترونيكي ، شامل مجموعه اصول و قواعدي است كه براي مبادله آسان و ايمن اطلاعات در واسط هاي الكترونيكي و با استفاده از سيستم هاي ارتباطي جديد به كار مي رود ( ماده ۱ قانون تجارت الكترونيكي ) . ماده ۶٧ قانون تجارت الكترونيكي مي گويد : ‹‹ داده پيام ›› ها ، برنامه ها و سيستم هاي رايانه اي و وسايل ارتباط از راه دور و ارتكاب افعالي نظير ورود ، محو ، توقف ‹‹  داده پيام ›› مداخله در عملكرد برنامه يا سيستم رايانه اي و غيره . . . ديگران را بفريبد  و يا سبب گمراهي سيستم هاي پردازش خودكار و نظاير آن شود و از اين طريق براي خود يا ديگري وجوه ، اموال يا امتيازات مالي تحصيل كند و اموال ديگران را ببرد مجرم محسوب و علاوه بر ، رد مال به صاحبان اموال به حبس از يك تا سه سال و پرداخت جزاي نقدي معادل مال مأخوذه محكوم مي شود ››.
شروع به جرم كلاهبرداري كامپيوتري نيز جرم تلقي و مستوجب كيفر است ، زيرا تبصره ماده ۶٧ قانون تجارت الكترونيكي مي گويد : ‹‹ شروع به اين جرم نيز جرم محسوب و مجازات آن حداقل مجازات مقرر در اين ماده مي باشد ››.

۱-جرایمی که به صورت مستقیم وابسته به رایانه و تلفن همراه هستند و معمولا در شبکه‌های رایانه‌ای و اینترنت رخ می‌دهند مانند: دسترسی غیر مجاز به اطلاعات و فیشینگ(درگاه پرداخت اینترنتی جعلی).
٢-جرایمی که در فضای آنلاین اتفاق می‌افتند اما اثرات آن در دنیای واقعی نیز قابل مشاهده است. به عنوان مثال آزار جنسی، انتشار ويروس و استفاده غیر مجاز از اطلاعات سرقت شده و به طور کلی جرایمی است که روی زندگی روزمره افراد تاثیر منفی دارد.

طبق آمار منتشر شده در سال ۲۰۱۸، کلاهبرداران اینترنتی مبلغی بیش از ۱.۵ تریلیون دلار از طریق کلاهبرداری در فضای اینترنت به دست آورده‌اند! این مبلغ حتی از بودجه برخی از کشورها نیز بیشتر است و با افزایش روزافزون تعداد کاربران فضای مجازی این عدد به راحتی افزایش می‌یابد و تعداد افراد بیشتری سرمایه و اطلاعات خود را از دست می‌دهند.
علاوه بر مسائل مالی، امنیت و آبروی بسیاری از افراد در معرض خطر کلاهبرداری اینترنتی است. یکی از مثال‌های رایج، سو استفاده هکرها از حساب‌‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی مختلف و انتشار عکس‌ها یا اطلاعات شخصی افراد است.
از آنجایی که امنیت فضای مجازی همواره مورد انتقاد متخصصان این حوزه قرار می‌گیرد، مبارزه با مصادیق مختلف کلاهبرداری اینترنتی باید در دستور کار نهاد های مسئول قرار بگیرید اما با آموزش درست و آشنایی کاربران فضای مجازی با انواع کلاهبرداری اینترنتی به راحتی می‌توان بخش قابل توجهی از این کلاهبرداری ها را کاهش داد.

انواع کلاهبرداری اینترنتی
همانطور که در بالا ذکر کردیم کلاهبرداری اینترنتی انواع مختلفی دارد که در ادامه به برخی از معروف‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.
۱-فیشینگ(درگاه پرداخت اینترنتی جعلی)
٢-فروشگاه اینترنتی تقلبی
٣-اسکیمر
۴-سرقت اطلاعات با ویروس‌ها و آگهی تبلیغات
۵-سرقت اطلاعات هویتی (ایمیل یا پیامک جعلی)
۶-کلاهبرداری نیجریه‌ای
٧-برداشت غیرمجاز از حساب با رسید خودپرداز
٨-خالی کردن حساب به بهانه قرعه‌کشی
٩-سایت‌های شرط بندی مسابقات
۱۰-جعل اسناد

مجرمان فضای مجازی، هر روز در حال یافتن راه‌های جدیدی برای کلاهبرداری از کاربران اینترنت هستند. پس این امکان وحود دارد که حتی با رعایت تمام نکات امنیتی، باز هم در دام آن‌ها بیفتید. اگر این اتفاق برای شما رخ داد، حتما در نظر داشته باشید که پیش از هر اقدامی، رمز حساب بانکی خود را تغییر دهید و در اسرع وقت مورد کلاهبرداری را گزارش کنید. پلیس فتا مسئولیت مستقیم رسیدگی به شکایات مردمی مرتبط با کلاهبرداری اینترنتی را بر عهده دارد.

پیش از اینکه به صورت حضوری به پلیس فتا مراجعه کنید، باید در دادسرا جرایم رایانه‌ای تشکیل پرونده دهید. وظیفه این دادسرا رسیدگی به جرائمی است که در فضای سایبری رخ داده است. پس از مراجعه به دادسرا پرونده تشکیل می‌شود و روال قانونی رسیدگی شکایت به جریان می‌افتد. در این مرحله باید به یکی از مراکز پلیس فتا در شهر محل سکونت خود مراجعه کنید که در ” مراحل شکایت از کلاهبرداری اینترنتی و پیگیری پرونده ” با جزئیات تمامی مراحل را بررسی کرده‌ایم.

شاکی مجرم را بشناسد. در این وضعیت، قاضی وظیفه دارد تا شخص مظنون را برای دفاع به دادگاه احضار نماید.
مجرم پرونده ناشناس باشد. در چنین حالتی،‌ پلیس فتا وظیفه بررسی پرونده و یافتن متهم را دارد.
علاوه بر مراجعه حضوری، اگر جرمی و یا کلاهبرداری اینترنتی علیه شما در فضای آنلاین صورت گرفته، می‌توانید به سایت اینترنتی پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا) به نشانی www.cyberpolice.ir مراجعه و بخش ارتباطات مردمی را انتخاب کنید.
ونیز مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی.

کلاهبرداری زمانی محقق می‌شود که شخصی با استفاده از وسایل متقلبانه شخصی را فریب بدهد و مال او را ببرد.
برای تحقق این جرم حتما باید میان وسایل متقلبانه بکار گرفته شده و فریب خوردن مال باخته رابطه وجود داشته باشد. لازم به ذکر است که  کلاهبرداری سنتی با کلاهبرداری اینترنتی تفاوت دارد. در کلاهبرداری اینترنتی کلاهبردار با تغییراتی در سامانه اینترنتی و در فضای آنلاین، مالی را می‌برد و حتی ممکن است بدون اطلاع مال‌باخته کلاهبرداری انجام شود. در کلاهبرداری اینترنتی کلاهبردار با وارد کردن داده‌ها، تغییر یا محو داده‌ها، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها و مختل کردن سامانه و یا سایر موارد، مال فرد دیگری را تصاحب می‌کند. در قانون جرائم رایانه‌ای و قانون تجارت الکترونیک مصادیق کلاهبرداری رایانه‌ای ذکر شده است و مجرم باید علاوه بر رد مال به صاحب آن، یک تا پنج سال حبس یا جزای نقدی بیست میلیون ریال یا هردو را متحمل شود.

وارد کردن اطلاعات به سیستم برای کلاهبرداری
محو و از بین بردن اطلاعات و داده‌ها در سیستم
ایجاد اطلاعاتی که حقیقی نیستند و اطلاعات غیرواقعی یا غیرمجاز هستند
متوقف کردن جریان دسترسی به سیستم و اطلاعات و قطع دسترسی و ایجاد وقفه در سیستم
ایجاد اختلال در سامانه و کسب منفعت از این اختلال
مصادیق مشابه دیگری که در چارچوب کلاهبرداری قرار بگیرد

با توجه به نوع جرم و بنابر تشخیص قاضی معمولا مجازات از یک سال تا ۳ سال حبس، برگرداندن مال به صاحب مال و پرداخت جریمه نقدی برای کلاهبرداران اینترنتی درنظر گرفته می‌شود.

رمز عبور و رمز حساب‌های بانکی خود را در اختیار دیگران قرار ندهید.
شماره کارت خود را با افراد نامطمئن و ناشناس به اشتراک نگذارید.
حتما برای تلفن همراه و لپ‌تاپ خود رمز عبور در نظر بگیرید.
به اشخاص در فضای مجازی اعتماد نکنید چرا که بسیاری از
افراد با هویت جعلی اقدام به فریب و کلاهبرداری می‌کنند.
فایل‌های شخصی و مهم تلفن همراه خود را رمزگذاری کنید.
اگر تصمیم دارید تلفن همراه خود را بفروشید حتما تمام اطلاعات موجود در آن را پیش از فروش پاک کنید.
سعی کنید دوستان و اعضای خانواده خود را از نکات امنیتی و کلاهبرداری‌های اینترنتی آگاه کنید زیرا در اغلب موارد نداشتن اطلاعات کافی در این زمینه موجب بروز کلاهبرداری می‌شود.
تلفن همراه و کامپیوتر شخصی خود را در اختیار افراد ناشناس قرار ندهید.
اجازه ندهید هر کسی به سیستم شخصی شما فلش متصل کند.
کاغذها و رسید‌های بانکی خود را در خیابان رها نکنید و حتما آن‌ها را امحا کنید.
اگر با موردی مواجه شدید فورا با پلیس فتا تماس بگیرید زیرا ممکن است چشم‌پوشی یا بی‌توجهی شما به یک مساله کوچک، موجب ورود خسارت‌های بزرگ به سایرین و تحقق جرائم بزرگ و گسترده شود.
مراقب فروشگاه‌های آنلاین شخصی باشید و اگر سایتی را نمی‌شناسید خرید اینترنتی انجام ندهید. همانطور که می‌دانید طراحی و ساخت صفحات تقلبی و جعلی پرداخت اینترنتی بسیار رایج شده است و کلاهبرداران با ایجاد این صفحات و استفاده از آدرس‌های جعلی مال اشخاص را تصاحب می‌کنند.
به طور دائمی هر چند وقت یکبار حتما رمز‌های عبور و رمز‌های اینترنتی خود را تغییر دهید.
درگاه‌های جعلی اینترنتی که برای کلاهبرداری طراحی شده‌اند چه ویژگی‌هایی دارند؟
۱-آدرس سایت و درگاه اصلی با https شروع می‌شود و آدرس اصلی درگاه باید همان آدرس URL سایت باشد در غیر اینصورت جعلی است.
٢-در صفحات واقعی شماره‌های داخل صفحه کلید مجازی با هر بار رفرش باید تغییر کند.
٣- سایت‌های معتبر معمولا یک علامت قفل در کنار آدرس اینترنتی خود دارند.
۴-آدرس درگاه بانک الکترونیکی باید متعلق به بانکی باشد که آرم و لوگوی آن در صفحه قرار داده شده است.
۵-حتما نشان اعتماد الکترونیکی سایت را چک کنید، سایت‌های معتبر نماد و نشان اعتماد دارند.