چگونه برای حذف نام همسر از شناسنامه اقدام کنیم| مرکز حقوقی راهکار

حذف نام همسر سابق درخصوص زنانی که ازدواج دوم یا سومشان است یا زنان غیرباکره به چه صورت است؟

لازم به ذکر است که ،زنانی که ازدواج دوم و سومشان است و نیز افرادی که ازدواج اولشان است اما باکره نیستند، نمی توانند نام همسر را از شناسنامه حذف کنند بلکه پس از ثبت ازدواج جدید، زن و مرد می توانند برای دریافت شناسنامه المثنی و حذف نام همسر سابق اقدام کنند.

چنانچه فردی با همسرش متارکه کرده باشد آیا میتواند نام او را از شناسنامه اش حذف نماید ؟

چنانچه فردی با همسرش متارکه کرده باشد با انتخاب همسر دوم و ثبت رسمی ازدواج و ثبت شدن نام او در شناسنامه اش می تواند به اداره ثبت احوال مراجعه کند و درخواست برای حذف نام همسر اول را ارائه دهد.

در رابطه با این مقرره توجه به چند نکته قابل توجه است:

1. حذف نام همسر اول از شناسنامه منوط به انتخاب همسر دوم و نیز ثبت رسمی ازدواج و ثبت نام ایشان در شناسنامه فرد است. بنابراین به صرف انتخاب همسر و معرفی آن نمی توان از این مقرره قانونی استفاده کرد.

2. اما در پاسخ معترضان به این مقرره باید بیان داشت که حذف نام از شناسنامه در این مورد صرفاً پس از وقوع ازدواج دوم و ثبت آن صورت می گیرد، لذا همسر دوم از ازدواج پیشین همسر خود مطلع خواهد شد.

از طرفی دیگر اقدام به حذف نام همسر قبلی از شناسنامه علاوه بر کاهش بار روانی موجود، موجب ارائه راحت تر شناسنامه در جاهای مختلف است، چه اینکه عمدتاً مسائلی اینچنینی در زمره خصوصی ترین مسائل افراد است و دلیلی ندارد که همگان از آن ها با خبر باشند. این در حالی است که با صدور گواهی تجرد باید بیان داشت که زن و مرد پیش از ازدواج می توانند با اخذ گواهی تجرد از ازدواج قبلی همسر آینده خود مطلع شوند.

3. از اطلاق واژه همسر دوم باید اینطور نتیجه گرفت که استفاده از این مقرره صرفاً در مورد اختیار نمودن همسر دوم امکان پذیر خواهد بود و نه ازدواج های بعدی، اما به نظر می رسد که علی رغم نقص این مقرره در این خصوص بتوان در ازدواج های بعدی نیز از مزایای این مقرره قانونی استفاده کرد.

چه مواردی در شناسنامه المثنی درج میشود ؟

ماده 33 قانون ثبت احوال در این خصوص بیان داشته است که:

کلیه وقایع ازدواج و طلاق یا مرگ زوج یا زوجه و رجوع و بذل مدت و فسخ نکاح باید در دفاتر ثبت کل وقایع ثبت شود ولی در شناسنامه به شرح زیر انعکاس خواهد یافت در المثنای شناسنامه مرد یا زن آخرین نکاح و طلاق یا بذل مدت و در صورت تعدد زوجات آن تعداد ازدواج که به قوت خود باقی است منعکس خواهد شد.
ازدواج و طلاق غیر مدخوله در المثنای شناسنامه درج نخواهد شد.

همانطور که مستحضرید فقط زن و شوهرانی که بین ایشان نزدیکی واقع نشده باشد پس از طلاق می توانند در شناسنامه المثنی نام همسر قبلی و ازدواج وطلاق مربوط به آن را از بین ببرند.

آیا حذف نام همسر از شناسنامه صرفا حقی برای زن است ؟

علی رغم اطلاق ماده قانونی مذکور(ماده 33 قانون ثبت احوال) که شامل مردان و زنان می شود سازمان ثبت احوال در بخش نامه1/4320 مورخ 14/10/1370 فقط در المثنای شناسنامه زن در صورت مدخوله نبودن، ازدواج و طلاق سابق را حذف می کرد و اگر زوج برای تعویض شناسنامه به استناد حکم دادگاه مراجعه می کرد درخواست او را نمی پذیرفتند اما این بخش نامه بر طبق دادنامه شماره ۱۸۳ مورخ10/6/81 هیات عمومی دیوان عدالت اداری ابطال گردیده است.

متن رای هیات عمومی دیوان چنین است:

حکم مقرر در قسمت آخر ماده ۳۳ قانون ثبت احوال کشور که علی رغم عموم و اطلاق حکم مقنن عدم درج ازدواج و طلاق غیر مدخوله در المثنای شناسنامه زوجین است بنابراین مفاد بخشنامه به شماره ۴۳۲۰/۱ مورخ ۱۳۷۰/۱۰/۱۴ سازمان ثبت احوال کشور که علی رغم عموم و طلاق حکم مقنن عدم درج ازدواج وطلاق غیر مدخوله را منحصرا در المثنی شناسنامه زوجه پذیرفته و در نتیجه دایره مشمول قانون را محدود و تضییق کرده است خلاف قانون تشخیص داده می شود و بر تجویز قسمت دوم ماده ۲۵ قانون دیوان عدالت اداری ابطال می گردد.

بنابراین پس از این رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری در صورتی که زن غیر مدخوله باشد و طلاق به آن شرایط صادر شود مرد نیز می تواند با دریافت شناسنامه المثنی نام همسر قبلی وطلاق ثبت شده را از شناسنامه حذف نماید.

آیا منظور از زوجه غیر مدخوله صرفا دوشیزه (باکره) است؟

سوالی که مطرح می شود این است که منظور از غیر مدخوله صرفا دوشیزه (باکره) است؟

اگر زن قبلا ازدواج داشته است و طلاق گرفته است ولی در ازدواج دوم تا قبل از نزدیکی با شوهر کار زوجین به طلاق برسد می تواند از این ماده قانونی استفاده کند؟

به نظر می رسد جواب مثبت باشد اگر زوجین در این مسئله توافق داشته باشند که زناشویی بین ایشان واقع نشده است و بدان اقرار کنند زوجه در این ازدواج غیر مدخوله محسوب می شود و زوجین به این طریق می توانند از اداره ثبت تقاضای شناسنامه المثنی بدون درج ازدواج و طلاق قبلی کنند. اما توجه داشته باشید که بیشتر دادگاه های خانواده غیر مدخوله را صرفا دوشیزه در نظر می گیرند و با نظر بالا مخالف می باشند.

پس در صورتی می توان تعویض شناسنامه پس از طلاق توافقی را درخواست کرد که در رای منعکس شده باشد که زوجه غیر مدخوله است و طلاق بائن غیر مدخوله باشد.

همانطور که می دانید رویه دادگاه های تهران در خصوص زوجه ای که اظهار می دارد باکره است این است که او را به پزشکی قانونی معرفی می کنند تا گواهی بکارت اخذ نماید.

مزایا و معایب حذف نام همسر از شناسنامه:

تصویب قانون حذف نام همسر سابق از شناسنامه که برای صیانت از حقوق زنان تصویب شده است با مزایا و معایبی همراه است؛ چنانچه زنان بعد از طلاق تبعات روانی نامطلوبی را تجربه می کنند و احساس می کنند پس از طلاق در یافتن شغل و ازدواج مجدد دچار مشکل می شوند لذا حذف نام همسر از شناسنامه باعث می شود تا آنها به آینده امیدوارتر بوده و بتوانند گذشته خود را راحت تر فراموش کنند.

اما این طرح عواقبی هم دارد. استرسِ بودن نام همسر در شناسنامه می تواند مانعی بر سر راه طلاق باشد اما طرح حذف نام همسر باعث می شود تا زوجین با سرعت بیشتری دست به تصمیم گیری بزنند. چنانچه گاهی می بینیم در صورت اختلاف در زندگی، تصمیم اولیه، طلاق است.
همچنین حذف نام همسر ممکن است باعث سوءاستفاده عده ای از افراد شود؛ به گونه ای که به اعتقاد برخی حقوقدانان و حتی روانشناسان، حذف مهر طلاق از شناسنامه سبب دروغ گویی در ازدواج می شود؛ چرا که برخی از زنان و مردان ازدواج قبل را مانع ازدواج مجدد خود می دانند و با این تصور ترجیح می دهند از ابتدا با دروغ پیش روند.

از طرف دیگر آسودگی خاطر از حذف نام همسر سابق از شناسنامه این امکان را برای عده ای فراهم کرده تا با ازدواج های صوری و یا حتی فریب در ازدواج تنها به خاطر دریافت وام 30 میلیونی به منافع مالی دست یابند و بعد از مدت کوتاهی جدا شده و نام همسر سابق را از شناسنامه حذف کنند.

آیا قانون پاک کردن نام همسر از شناسنامه دارای تبعیض است ؟

در قانون پاک کردن نام همسر از شناسنامه هیچ گونه تبعیض جنسیتی مطرح نیست. برخی به خاطر این که زنان بعضی از مواقع برای حذف نام همسر طبق شرحی که داده شد، نیاز به سند باکره بودن دارند، چنین تصوری دارند.

اما این موضوع را در نظر نمی گیرند که مرد ها نیز اگر بخواهند بعد از طلاق و قبل از ازدواج بعدیشان اسم همسرشان را پاک کنند، باید همان سند باکره بودن همسرشان را ارائه کنند.

به همین خاطر نمی توان در مورد این قوانین ادعای تبعیض جنسیتی را مطرح کرد. چرا که تمام موارد آن دو طرفه بوده و برای زن و مرد یکسان است.

لازم به ذکر است که آنچه سبب شده برخی زوج ها اصرار به حذف نام همسر سابق خود داشته باشند، باورهای اشتباهی است که راه را بر ادامه زندگی آنها بسته است، زیرا آنها به اشتباه تصور می کنند شکست در ازدواج اول نشانه ای از ناتوانی آنهاست، البته در این بین خانواده ها و مسئولان فرهنگی نیز بی تقصیر نیستند، زیرا آنها با دامن زدن به این باور اشتباه، زمینه را برای گسترش آن فراهم کرده و سبب شده اند این روزها به قول معروف برخی از آب گل آلود ماهی بگیرند، ماهی هایی که حدود ده میلیون تومان آب می خورند.

جعل سند برای تغییر شناسنامه:

افرادی سودجو و متقلب هستند که در قبال گرفتن مبالغ میلیونی نام همسر سابق مشتریان خود را از شناسنامه های آنها پاک می کنند، اتفاق غیرمعمولی که تعدادی از وکلا نیز آن را تائید می کنند، اما مایل نیستند نام و نشان آنها در این گزارش درج شود.

این سودجوها به برخی وکلا و دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و ادعا می کنند در قبال گرفتن حدود ده میلیون تومان قادر به انجام این کار غیر قانونی هستند و به این شکل برای خود مشتری پیدا می کنند.

این افراد ادعا می کنند با استفاده از رابطه هایی که دارند این کار را انجام می دهند و از مشتری خود می خواهند هزینه این کار را نزد واسطه ای قرار دهند.

به این ترتیب وقتی شناسنامه جدید خالی از نام همسر سابق در اختیار مشتری قرار گرفت و او از اصالت آن با روش هایی مانند گرفتن گذرنامه یا افتتاح حساب بانکی اطمینان پیدا کرد به شخص معتمد اجازه می دهد که پول را پرداخت کند.

این افراد حکم دادگاه و نامه پزشکی قانونی را جعل کرده و به کمک آشنایی که دارند، اصالت اسناد تقلبی را تائید کرده و در ادامه کار نیز سازمان ثبت احوال به شکل قانونی نام همسر سابق را از شناسنامه مشتری های آنها حذف می کند.

این درحالی است که باید یادآور شد برخی وکلا و عوامل دخیل از این طریق کسب درآمد می کنند، زیرا آنها در قبال گرفتن سهم به سودجویان، مشتری معرفی کرده یا نقش امین طرفین معامله را بازی می کند

ثبت احوال جعل سند اصلی شناسنامه را تکذیب میکند:

مهدی تدین، مدیرکل روابط عمومی و امور بین الملل سازمان ثبت احوال تاکید می کند: چون واقعه ازدواج قبلا در سند اصلی هویتی شخص در سازمان درج شده، امکان حذف آن وجود ندارد به همین دلیل اگر شخصی ادعا کند که می تواند آن را تغییر دهد ادعای کذب کرده است. به گفته وی، ممکن است افراد سودجو سند جعلی ارائه کنند، اما در سند اصلی نمی توانند تغییری ایجاد نمایند.

تدین توضیح می دهد: در بدو تولد شخص در سازمان ثبت احوال برای او سند اصلی ایجاد می شود که براساس آن شناسنامه فرد صادر می شود و این سند در سازمان به شکل لاک و مهر شده نگهداری می شود.

مدیرکل روابط عمومی سازمان ثبت احوال ادامه می دهد: هنگام باز شدن لاک و مهر این سند باید نماینده برخی سازمان ها مانند دادستانی و ثبت احوال حضور داشته باشند.

تدین یادآور می شود: واقعه طلاق وازدواج د ر محضر در شناسنامه درج شده و اعلامیه آن به ثبت احوال فرستاده می شود تا در سند اصلی فرد ثبت شود، به همین دلیل دیگر امکان تغییر آن وجود ندارد و اگر براساس حکم دادگاه تغییری صورت بگیرد به شکل توضیح در سند ثبت می شود.

وی همچنین افزود:تعداد محدودی از کارشناسان ثبت احوال اجازه دسترسی به اسناد هویتی را دارند که برای آنها نیز کد کاربری و پسورد صادر شده، علاوه بر این هر اقدامی که این افراد در سراسر کشور انجام دهند در تهران قابل پیگیری و رصد است

این درحالی است که باید تاکید کرد، چنانچه مدارک ارائه شده از سوی سودجویان جعلی نیز باشد، گواهی است بر آشفته بازار اوضاع اجتماعی و فرهنگی کشور، زیرا به نظر می رسد مسئولان پیشگیری از جرم را به فراموشی سپرده اند و در سایه این فراموشی، امروز شاهد شیوع جرایمی مانند جعل یا به قول معروف کارچاق کنی هستیم، برای نمونه مسئولان با توجه به مسائل فرهنگی کشور باید شرایطی را به وجود آورند که در آن خانواده ها و زوج ها به این حد دغدغه وجود اسم همسر سابق را در شناسنامه خود یا فرزندان شان نداشته باشند که برای حذف آن حاضر به پرداخت مبالغ میلیونی شده و برای سودجویان بازارهای وسوسه کننده ای به وجود اورده.

امیدواریم نوشته ی فوق الذکربه افزایش اطلاعات شما را درزمینه ی مواردی چون پاک کردن اسم همسر سابق از شناسنامه ،مهر طلاق در شناسنامه ،چگونه اسم همسر سابق را از شناسنامه حذف کنیم و … کمک نموده باشد.