همانطور که میدانید، در دستگاه قضایی کشورمان و هرکشور دیگری که دارای نظام قضایی است، امکان طرح دو نوع دعوی وجود دارد. دعوی حقوقی و دعوی کیفری. همچنین دستگاه قضایی نیز دارای سلسله مراتبی میباشد و هرکدام از این دعوی دارای مراجعی برای طرح شدن هستند. دادگاه های حقوقی یا دادگاه مدنی محل طرح دعاوی حقوقی است و بر اساس نوع و موضوع دعوی نیز خود دارای زیر شاخه ها و شعب مختلفی میباشد. از طرفی محل طرح دعاوی کیفری نیز دادسرا و دادگاه های کیفری هستند که آنها نیز بنا به نوع دعوی، دارای شعب متعددی است.
همانطور که دادگاه ها و دعوی دارای انواع مختلف هستند. به طبع برای طرح، دفاع و اثبات آنها نیز وکلایی با تخصص های خاصی وجود دارند. وکلایی که در زمینه دعاوی حقوقی فعالیت دارند را وکیل حقوقی و وکلایی که در زمینه دعاوی کیفری و دادگاه های کیفری مجرب هستند را وکیل کیفری میگویند. وکلای کیفری تنها در دادگاه های کیفری حضور پیدا میکنند و وکلای حقوقی تنها در دادگاه های حقوقی.
دعاوی حقوقی چیست و وکیل حقوقی چه کار میکند؟
دعوی حقوقی آن دسته از دعاوی میباشند که پس از مطرح شدن آنها در دادگاه و صدور حکم، حق و امکان استفاده از دستور آن حکم پیرامون دعوی مطرح شده، به یکی از طرفین داده میشود و هیچگونه جزا، مجازات و تنبیه و جریمه های برای طرفی که حکم به ضرر او نیست، ندارد.
برای مثال، برای افراز ارثیه خانوادگی، طرفین امکان شکایت و طرح دعوی دارند تا به حقوق خود برسند اما در نهایت تنها حق به یکی از طرفین داده میشود، اما مجازاتی برای کسی که حکم علیه اوست، وجود ندارد و حکم کیفری نیست. دعوی حقوقی بنا بر نوع آن متفاوت است و باید دادخواست ارائه شده به دادگاهی که دارای صلاحیت ذاتی و محلی است تقدیم شود. برای مثال؛ یک دعوی حقوقی مربوط به مسئله ی خانوادگی، مانند نفقهی زن، باید در دادگاه حقوقی مطرح شود که بنا بر نوع آن دادگاهی که صلاحیت ذاتی رسیدگی به آن را دارد دادگاه خانواده میباشد و همچنین باید در دادگاه محل زندگی اشخاص طرح شود که صلاحیت محلی نیز داشته باشد.
اما وظیفه ی وکیل حقوقی در این میان چیست و چه کارهایی میکند؟ افراد مختلف برای اینکه بتوانند در دادگاه حق خود را ثابت کنند و به حکم مطلوب در جهت شکایت حقوقی خود برسند به وکیل نیاز پیدا میکنند. از بین وکلا گروهی که دربارهی روند پروندههای حقوقی و فضا و قواعد دادگاههای حقوقی آگاهی دارند به عنوان وکیل حقوقی فعالیت میکنند و موکلان خود را از ابتدا راه و برای طرح شکایت تا حضور در دادگاه و اثبات دعوی خود راهنمایی میکنند.
دعاوی کیفری چیست و وکیل کیفری چه میکند؟
دعاوی کیفری آن دسته از دعاوی هستند که برای جرایمی بیان میشوند که دولت برای مقابله با آنها و حفظ نظم و امنیت جامعه، مجازات و کیفرهای گوناگونی را قرار داده است و چنانچه در دادگاه اتهام ثابت شود شخص متهم در حکم صادر شدهی دادگاه محکوم به تحمل مجازات میگردد. از جمله دعاوی گوناگون کیفری میتوان به کلاهبرداری، دزدی، چک بیمحل، ضرب و شتم، تسخیر اموال، قاچاق و استفاده از مواد مخدر یا روابط نامشروع و اعمالی که عفت عمومی را خدشه دار کند و از این قبیل اتهامات را نام برد.
همچنین این دعاوی باید در دادگاه های کیفری مربوط به نوع اتهام مطرح شوند و دادگاه کیفری صلاحیت رسیدگی به آنها را دارد و از حیطه ی مسئولیت دادگاه مدنی خارج میباشند. آغاز فرآیند شکایتهای کیفری عموما با مراجعه ی افراد به کلانتریها و سپس تقدیم شکوائیه به دادسرا میباشد. سپس پروندههای مختلف به دادگاه های مربوطه فرستاده شده و دادگاه ها تشکیل میشوند.
دادگاه های کیفری و اتهاماتی که در آنها مطرح میشود. اهمیت بسیار بیشتری از شکایات مطرح شده در دادگاه مدنی دارند. زیرا که شکایت حقوقی با مجازات همراه نیستند اما شکایات کیفری در صورتی که نتوانید از خود دفاع کنید و محکوم شوید، مجازات به همراه دارند و همچنین محکومیت به سبب احکام کیفری بخشی از سوء سابقهی افراد شناخته میشود. از طرفی برای کسانی که اتهام را مطرح میکنند نیز اثبات آن اهمیت زیادی دارد.
وکیل کیفری کیست؟
وکلای کیفری آن دسته از وکلا هستند که بر روی پروندههای کیفری کار میکنند و در دادگاه های کیفری فعالیت میکنند. داشتن وکیل کیفری نیز در دعاوی کیفری بیش از نیاز به داشتن وکیل کیفری ضروری میباشد. وکلای کیفری نیز از نخستین قدمهای طرح شکوائیه به موکلان خود مشورت میدهند و در طی روند دادرسی در دادگاه برای دفاع و اثبات گفتههای موکلان خود تلاش میکنند. در هر پروندهی کیفری شخص میتواند دو وکیل به دادگاه معرفی کند.
چنانچه افراد توانایی استخدام یک وکیل را نداشته باشند نیز اگر پروندهی آنها حقوقی باشد میتوانند از دادگاه درخواست داشتن وکیل معاضدتی داشته باشند و اگر پروندهشان کیفری باشد میتوانند درخواست داشتن وکیل تسخیری کنند.