پاک کردن سوء پیشینه کیفری برای کسانی که قصد استخدام در دستگاه های دولتی یا عضویت در شورای حل اختلاف را دارند میتواند مهم باشد. کسانی که دارای محکومیت های کیفری باشند با توجه به نوع جرم و میزان محکومیت ممکن است بین ۲ تا ۷ سال طبق قانون برای آن ها سوء پیشینه کیفری در نظر گرفته شود و پس از طی شدن مدت مقرر قانونی سوء پیشینه کیفری از سابقه آنها حذف میگردد.
اما باید به این نکته توجه داشت که طبق ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی هر چند سوء پیشینه کیفری پس از مدت مشخصی از بین میرود اما برای بعضی از مشاغل سوء سابقه محکومیت از بین نمیرود و این محرومیت برای فردی که مرتکب جرم شده است مادام العمر باقی میماند.
بر اساس بند الف ماده ۲۶ قانون مجازات اسلامی اگر فردی دارای سوء پیشینه کیفری باشد به صورت مادام العمر نمیتواند در انتخابات ریاست جمهوری مجلس، خبرگان رهبری، مجلس شورای اسلامی و شورای اسلامی شهر و روستا داوطلب شود.
همچنین بر اساس بند ب این ماده قانونی عضویت در شورای نگهبان، مجمع تشخیص مصلحت نظام یا هیئت دولت و تصدی معاونت رئیس جمهور برای افرادی که دارای سوء سابقه هستند ممنوع میباشد.
لازم به ذکر است که بر اساس بند پ این ماده قانونی تصدی ریاست قوه قضاییه، دادستانی کل کشور، ریاست دیوان عالی کشور و ریاست دیوان عدالت اداری برای افرادی که دارای سوء پیشینه کیفری باشند به صورت مادام العمر ممنوع میباشد.
سوء پیشینه چیست و در چه جرایمی ایجاد میشود؟
سوء پیشینه یا سوء سابقه به معنی متزلزل شدن اعتبار اجتماعی فرد در اثر ارتکاب بعضی از جرایم است که به صورت دائم یا موقت گریبانگیر او میشود.
به عبارت دیگر مطابق قوانین جاری اگر شخصی مرتکب برخی از جرائم خاص شود به صورت موقت یا همیشگی صلاحیت عهده دار شدن برخی از مسئولیت های اجتماعی را از دست داده یا برخی از امتیازات و حقوق اجتماعی خود را از دست میدهد. سوء پیشینه ممکن است مانع استخدام فرد در ادارات دولتی شده و یا به دست آوردن برخی مشاغل و حقوق اجتماعی را با مشکل مواجه کند.
طبق روال جاری برای استخدام در مشاغل کشوری و لشکری ارائه گواهی سوء پیشینه کیفری جزء یکی از اولویتهای کار میباشد. لذا قانونگذار در ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی سوء پیشینه کیفری یا محکومیت موثر کیفری را در جرائم درجه یک تا پنج پیش بینی کرده است. به بیان دیگر وقتی فردی مرتکب جرائم مختلف شود و از سوی شعب مختلف دادگاه پس از اثبات جرم برای او حکم قطعی محکومیت صادر میگردد.
سپس حکم صادر شده در سجل کیفری شخص مورد نظر ثبت میشود. ارتکاب برخی از جرائم باعث میشود شخص از حقوق اجتماعی مقرر در قانون برای همیشه یا یک زمان مشخص محروم شود. معمولا محکومیت هایی که باعث میگردد شخص مجرم از حقوق اجتماعی خود محروم شود با نام محکومیت های کیفری یا سوء پیشینه شناخته میشوند.
بر اساس ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی سوء پیشینه در محکومیتهای قطعی کیفری در جرایم عمدی ایجاد میشود و پس از صدور حکم یا گذشت زمان در مدت مقرر شده قانونی فرد مجرم را از حقوق اجتماعی به عنوان مجازات تبعی محروم مینماید. بر اساس قوانین جاری سوء پیشینه کیفری با توجه به نوع جرم بین ۲ تا ۷ تبعات و محرومیت های اجتماعی در پی دارد و پس از آن از بین میرود.
بر اساس ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی در محکومیت به مجازات های سالب حیات و حبس ابد از تاریخ توقف اجرای حکم اصلی فرد مجرم به مدت ۷ سال دارای سوء پیشینه بوده و از حقوق و امتیازات اجتماعی محروم میشود.
همچنین در محکومیت به قطع عضو، قصاص عضو در صورتی که دیه جنایت وارد شده بیش از نصف دیه مجنی علیه باشد، نفی بلد و حبس تا درجه ۴ به مدت سه سال سوء پیشینه و محرومیت از حقوق اجتماعی برای فرد مجرم به دنبال دارد.
در محکومیت به شلاق حدی، قصاص عضو در صورتی که جنایت وارد شده نصف دیه منجی علیه یا کمتر از آن باشد و حبس درجه ۵ ، دو سال سوء پیشینه برای فرد مجرم به دنبال داشته و میتواند او را از امتیازات و حقوق اجتماعی محروم کند. باید توجه داشت در جرایم و محکومیت غیر از موارد فوق هرچند محکومیت فرد در پیشینه و سوابق کیفری او درج میشود اما در گواهی های صادر شده از مراجعه ذیربط منعکس نمیگردد.
همچنین در جرائم قابل گذشت رضایت شاکی یا مدعی خصوصی در صورت قطعی بودن حکم میتواند باعث متوقف شدن مجازات شده و اثر تبعی آن را برای فرد متهم را منتفی نماید.
در عفو و آزادی های مشروط اثرات تبعی محکومیت معمولاً پس از پایان آزادی مشروط رفع میشود اما فرد مجرم در دوره آزادی مشروط و پس از اجرای حکم از حقوق اجتماعی محروم میگردد.
با این تفاسیر فردی که به مجازات های مقرر در ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی محکوم شده است پس از پایان یافتن مدت زمان مقرر شده در بندهای مختلف این قانون با توجه به نوع جرم اعاده حیثیت شده و وضعیتش به قبل از ارتکاب جرم برمیگردد و آثار تبعی محکومیت او از بینمیرود.
بعنوان مثال اگر برای فردی مجازات حبس یک ساله صادر شده باشد به دلیل آنکه جز موارد تعیین شده در ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی نیست در سابقه کیفری فرد مجرم ثبت نمیشود و اگر فرد مورد نظر برای گرفتن سوء سابقه کیفری به مراکز مختلف انتظامی مراجعه کند چیزی به عنوان محکومیت در گواهی عدم سوء پیشینه او درج نمیشود.
آیا سوء پیشینه پاک میشود؟
سوء پیشینه یا سوء سابقه با توجه به نوع جرم و قرار گرفتن آن هریک سه بند ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی پس از پایان یافتن مدت زمان مشخص شده خود بخود پاک میشود، هرچند سوء سابقه در پرونده قضایی فرد ثبت شده و در سیستم قضایی باقی می ماند اما در صورت استعلام سوء پیشینه فرد مجرم در آن درج نمیشود.
به بیان دیگر اگر محکومیت فرد در چارچوب مجازاتهای تعیین شده در ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی قرار بگیرد با توجه به نوع جرم مدت زمانی بین ۲ تا ۷ سال عوارض و محرومیت های محکومیت به عنوان سوء سابقه برای فرد مجرم باقی میماند اما پس از اتمام مدت مقرر شده قانونی، سوء پیشینه کیفری فرد مجرم خود به خود پاک شده و نیازی نیست که شخص مجرم اقدامی برای پاک کردن سوء سابقه خود انجام دهد.
باید توجه داشت که مدت زمان پاک شدن سوء پیشینه برای همه جرائم یکسان نیست و همانطور که گفته شد با توجه به ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی، مدت زمان پاک شدن سوء پیشینه با توجه به نوع جرم میتواند متفاوت باشد.
محرومیت های اجتماعی ناشی از سوء سابقه با توجه به قوانین جاری دائمی نیست و در صورتی که شرایط پاک شدن سوء پیشینه وجود داشته باشد این امر پس از مدت تعیین شده خود به خود اتفاق میافتد و فرد مجرم لازم نیست دغدغه پاک کردن سوء پیشینه خود را داشته باشد.
تفاوت سوء پیشنیه کیفری با سوابق کیفری
سوء پیشینه کیفری با سوابق کیفری از نظر مفهوم و معنا یکسان هستند اما سوء پیشینه کیفری به محرومیت هایی اجتماعی گفته میشود که با توجه به نوع جرم و مجازاتی که برای آن تعیین شده است برای فرد مجرم در نظر گرفته میشود.
دوره محرومیتهای اجتماعی برای فرد مجرم که به عنوان سوء پیشینه کیفری شناخته میشود یک دوره زمانی مشخص ۲ تا ۷ ساله است و اگر فرد مجرم در دوره مشخص شده مرتکب جرایم مختلف کیفری دیگر نشود محرومیتهای کیفری در نظر گرفته شده برای او به صورت خودکار پایان می یابد.
اما سوابق کیفری فرد در پرونده قضایی او ثبت میشود هرچند پس از پایان یافتن زمان مشخص شده برای محرومیت های اجتماعی در زندگی اجتماعی فرد تاثیری ندارد اما در پرونده و سابقه فرد باقی می ماند و در شرایط مختلف قابل بازبینی و بررسی است.
به عبارت دیگر سوء پیشینه کیفری فرد مجرم با پایان یافتن دوره محرومیت اجتماعی او خود به خود از بین میرود اما سوابق کیفری در پرونده قضایی فرد مجرم ثبت و بایگانی می شود و به طور کامل از پرونده قضایی فرد پاک نمیشود.
کدام جرایم سوء پیشینه کیفری ندارند؟
طبق قانون جاری جرائمی سوء پیشینه کیفری دارند که فرد مرتکب یکی از محکومیت های مندرج در ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی شود و به عنوان مجازات تبعی با توجه به نوع جرم، مدت زمان مشخصی محرومیت از امتیازات اجتماعی برای او در نظر گرفته میشود.
به طور کلی جرائمی که سوء پیشینه برای آنها در نظر گرفته میشود زیر مجموعه جرائم عمدی هستند که مجازات های نظیر مجازات سالب حیات،نفی بلد، قطع یا قصاص عضو یا حبس ابد در پی دارند.
طبق قوانین جاری برای جرائمی مثل جرائم تعزیری درجه ۷ یا ۸ سوء پیشینه کیفری لحاظ نشده است و حتی حبس و زندان زمانی باعث ایجاد سوء پیشینه میشود که فرد پس ارتکاب یک جرم عمدی به حبس تعزیری درجه ۴ یا ۵ به صورت قطعی محکوم شده باشد وگرنه هر نوع محکومیت و حبسی برای فرد مجرم سوء پیشینه ایجاد نمیکند. به طور کلی محکومیت ها نظیر سوء پیشینه به دو بخش محکومیت های موثر و غیر موثر تقسیم میشوند.
سوء پیشینه محکومیت موثر به محکومیت هایی گفته میشود که در چارچوب ماده ۲۵ قانون مجازات اسلامی قرار میگیرد و محکومیتهای غیر موثر به محکومیت های غیر عمدی مانند تصادف، تخلفات رانندگی، ضرب و جرح غیر عمدی، جرایمی که فرد را در معرض اتهام قرار میدهد اما فرد تبرئه میشود، جرائم دارای حبس تعزیری درجه ۶، ۷ و ۸ که بترتیب حبس ۲ تا ۶ سال، ۹۱روز تا۶ ماه وحبس تا ۳ را برای فرد مجرم به دنبال دارد و جرائم تعزیری ۱ تا ۸ که مجازاتهای غیر از حبس برای فرد مجرم به دنبال دارد به غیر از جرائمی کهدارای مجازات سالب حیات هستند.
دریافت وکیل
گروه وکلای راهکار با مدیرت وکیل فرشته محمد حسینی و سابقه درخشان و پرونده های موفق طی سال های اخیر آماده بررسی پرونده های قضایی و مشاوره های تخصصی در حوزه های مختلف حقوقی می باشد. با اعتماد به وکلای پایه یک دادگستری این موسسه می توانید از استیفای کامل حقوق قانونی خود اطمینان خاطر داشته باشید.
