اصل برائت یک اصل پذیرفته شده در نظام حقوقی ایران است. بر طبق این اصل، همه افراد بی‌گناه هستند مگر آنکه خلاف آن ثابت شود. به عبارت دیگر برای اثبات مجرم بودن یک نفر باید مدارک و ادله و مستندات ارائه شود. اصل برائت به طور کلی برای حفظ احترام و کرامت انسانی ایجاد شده است. اما این اصل مطلق نیست و در شرایطی ممکن است با تشخیص قانون فرد متهم، مجرم شناخته و اصل حکم برائت از پرونده کنار گذاشته شود.
با این حال اصل برائت با موضوع تبرئه شدن در دادگاه متفاوت است. برای مثال ممکن است شاکی مدارکی به دادگاه ارائه کند و مدعی مجرم بودن یک نفر شود. دادگاه باید به درخواست شاکی رسیدگی کرده و تمام مدارک و ادله و شواهد موجود را بررسی کند و در مورد صحت آن‌ها تصمیم بگیرد.
دادگاه این مدارک را بررسی می‌کند و به دفاعیات متهم گوش می‌دهد. در نهایت متهم یا مجرم شناخته می‌شود و یا تبرئه می‌شود. حکم تبرئه زمانی صادر می‌شود که مدارک و ادله ارائه شده مبنی بر مجرم بودن متهم، کافی و اقناع‌کننده نباشد. در این حالت، امکان اعتراض به حکم برائت برای شاکی در نظر گرفته شده است. در ادامه به نحوه ابلاغ حکم برائت و اعتراض به حکم برائت اشاره خواهیم کرد.
ابلاغ حکم برائت
بعد از صدور حکم برائت به متهم ابلاغیه ارسال می‌شود. اگر به او در طول روند رسیدگی به پرونده، آسیب و خسارت معنوی وارد شده باشد (برای مثال به حیثیت او ضربه خورده باشد.) حکم برائتش در روزنامههای کثیرالانتشار منتشر می‌شود تا اندکی از آبروی رفته فرد متهم جبران شود.
اعتراض به حکم برائت
شاکی می‌تواند به حکم برائت، حتی در صورت ابلاغ آن به متهم، اعتراض کرده و درخواست تجدید نظر خواهی کند. او برای این کار باید به دادگاه تجدید نظر خواهی مراجعه کند و مجدد پرونده را به جریان بیاندازد. معمولا در این مرحله برای اعتراض به حکم و پیگیری پرونده نیاز به بهترین وکیل دارید.
شاکی مدعی مجرم بودن متهم است. به عبارت دیگر شاکی باید مدارک و اسنادی ارائه کند که با آن‌ها وقوع جرم توسط متهم ثابت شود. اصولا هر متهمی در مقام دفاع به اصل برائت استناد می‌کند و همین امر کار شاکی را سخت خواهد کرد. به همین دلیل حضور یک وکیل به تسهیل و تسریع روند رسیدگی کمک شایانی می‌کند.
موارد عدول از اصل برائت
برای عدول از اصل برائت باید مستندات قانونی و ادله ارائه شود. در حقیقت اصل بر برائت است، مگر در زمانی‌که با استناد به مدارک و اماره قانونی مشخص شود که متهم، جرمی مرتکب شده و بریالذمه نیست. اگر مدارک و قرائن به قدری محکم باشند که موجب عدول از اصل برائت شود، متهم باید بی‌گناهی خود را ثابت کند.
به عبارت دیگر در ابتدای امر اصل بر بی‌گناهی است و شاکی باید گناهکار بودن متهم را ثابت کند. در قدم بعدی اگر اصل برائت به واسطه مدارک و شواهد زایل شود، این متهم است که باید بی‌گناه بودن خود را اثبات نماید.
در برخی موارد فرض مجرمیت فرد بر اصل برائت تقدم دارد. به عبارت دیگر در ابتدا باید ثابت شود که در خصوص یک جرم خاص شخص مجرم نبوده تا دوباره مشمول اصل برائت شود. این حالت زمانی ایجاد می‌شود که جنبه عمومی جرم و آثار اجتماعی آن گسترده باشد و رسیدگی به پرونده دارای پیچیدگی روبرو باشد. برای مثال جرایم علیه امنیت، جرایم مربوط به جنایات جنگی علیه بشریت یا پولشویی و جرایم سازمان‌یافته در این دسته قرار می‌گیرند.
دریافت مشاوره حقوقی
مرکز حقوقی راهکار با مدیریت وکیل فرشته محمد حسینی و با بیش از ده سال سابقه وکالت در زمینه حقوقی و کیفری، آماده ی خدمت رسانی به شما همراهان می باشد.
جهت دریافت”مشاوره” و “وکالت” با شماره 09128719258 با ما در ارتباط باشید.
