پس از جاری شدن صیغه عقد و رسمیت یافتن ازدواج بین زن و مرد، تمکین کردن یکی از تکالیف زن در برابر شوهر به شمار می‌رود. تمکین کردن در ازدواج به این معنی است که زن برای استمتاع و برخورداری از حقوق خود، خودش را در اختیار همسرش قرار دهد. لازم به ذکر است که تمکین جزو حقوق واجب شوهر بر زن است. در این مطلب به جواب کامل ناشزه چیست خواهیم رسید.
به طور کلی تمکین در لغت به معنای اختیار دادن به شخص دیگر بوده و بر دو نوع:
تمکین خاص (برآوردن درخواست‌های جنسی شوهر)
تمکین عام (انجام وظایف خانوادگی، اطاعت از شوهر و پذیرفتن ریاست وی بر خانواده، لحاظ کردن نظرات مرد در مورد تربیت فرزندان، سایر امور خانوادگی و روابط اجتماعی خود)
است. در همین راستا زنی که حق تمکین را در برابر شوهر خویش به جا نیاورده و از شوهر خود سرپیچی کرده باشد، ناشزه نامی‌ده می‌شود. از نظر قانون رابطه زوجیت یکی از نتایج نکاح است که همه روابط، اعم از امورات مادی و غیر مادی زن و شوهر را شامل می‌شود. در ادامه به طور مفصل در مورد اینکه اساساً ناشزه چیست و قانون در مورد نشوز چه حکمی صادر می‌کند، می‌پردازیم.
اگر چه ثبات زندگی مشترک زوجین نه فقط به قانون، بلکه به اخلاق و حسن معاشرت نیازمند است، اما دانستن قوانین مدنی در این رابطه ضرورت داشته و به بهبود روابط و شناخت چارچوب‌های اجتماعی طرفین کمک شایانی می‌کند.
ناشزه چیست؟
ناشزه و ناشز و به طور کلی نشوز، در لغت به معنای برخواستن و بلند شدن بوده و در اصطلاح حقوقی نافرمانی و سر باز زدن یکی از زوجین در ایفای حقوق واجب و وظایف شرعی که بر ذمه خود دارد، است.
ناشزه در واقع واژه‌ای است که فقط قابل نسبت دادن به زوجه و زن در خانواده است. در این مطلب به طور خاص به اصطلاح ناشزه و قوانین پیرامون آن پرداخته می‌شود.
این عبارت ناشزه به چه کسی تعلق می گیرد؟
تنها در صورتی که نکاح صورت گرفته باشد یا به عبارتی حقوق و تکالیف زوجین در مقابل همدیگر برقرار شده باشد می‌توان واژه ناشزه را در مورد زوجه به کار برد؛ آن هم در مواقعی که تمکین مشروع و واجب از سوی زوجه صورت نگیرد. بنابراین فقط زوجه‌ای ناشزه خوانده می‌شود که عذر موجه و مشروع در مورد عدم تمکین خود نداشته باشد. در غیر این صورت (وجود عذر موجه و مشروع) زوجه مجاز به عدم تمکین نسبت به شوهر خود است.
ملاحظات قانونی ناشزه چیست؟
در قوانین مدنی تمکین کردن زن مطلق بوده و منوط به رعایت متقابل وظایف، از سوی مرد نیست. بنابراین حتی اگر مرد وظایفش را به درستی به انجام نرساند زن موظف به انجام تکالیف خود (مگر در مواردی خاص که در ادامه ذکر می‌گردد) در این حیطه است.
ماده ۱۱۰۳ قانون مدنی به صراحت و اطلاق بیان داشته است که زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگر هستند. همچنین برابر ماده ١١٠۴ قانون مدنی زوجین باید در تحکیم مبانی خانواده و تربیت اولاد خود با یکدیگر معاضدت نمایند و پشتیبان یکدیگر باشند. با این پیش زمینه به بررسی ملاحظات قانونی که عدم رعایت قوانین مذکور و ناشزه بودن زوجه در پی دارد، می‌پردازیم.
در ادامه مطلب ناشزه چیست باید گفت که محدودیت‌های قانونی خاصی برای زوجه‌ای که بدون داشتن دلیل مشروع و قانونی، در قبال شوهر خود تمکین نمی‌کند (زوجه ناشزه) در نظر گرفته شده است.
ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی در این زمینه مقرر می‌دارد هرگاه زن، بدون مانع مشروع از ادای وظایف زوجیت امتناع کند، در دوره نشوز مستحق نفقه (طبق ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه عبارتست از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن) نخواهد بود
مواد ۱۶ و ۱۷ قانون حمایت از خانواده به زوج اجازه ازدواج مجدد می‌دهد
امکان طرح دعوی طلاق از سوی مرد وجود خواهد داشت
البته در کلیه موارد فوق اقدام شوهر تنها در صورت اثبات عدم تمکین و ناشزه بودن زوجه امکان‌پذیر است.
علی‌رغم اینکه زوجه در هر حال موظف به رعایت تکالیف خود نسبت به شوهر خود است، ملاحظات و تبصره‌هایی در قانون مدنی و خانواده وجود دارد که به عدم تمکین زوجه مشروعیت داده و آن را موجه می‌نماید.
وجود و امکان تشدید بیماری‌های واگیردار و بیماری‌های مقاربتی شوهر و یا بیماری زوجه (ماده ۱۱۲۷ قانون مدنی)
بارداری و هنگام وضع حمل (ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی)
مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد (ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی)
وجود خطر مالی، جانی و یا آبرویی (ماده ۱۱۱۵ قانون مدنی)
در صورتی که زوجه به اذن و اجازه شوهر خود، سفر رفته باشد
زوجه‌ای که باکره است. (مادامی که زوجه باکره است بنا بر مواد ١٠٨۵ و ١٠٨۶ قانون مدنی حق حبس دارد و تا زمانی که دادخواست مهریه و نفقه خود را دریافت ننموده، به تمکین شوهر خود الزامی ندارد.)
وجود مانع شرعی مانند نفاس، عادت ماهانه، احرام در حج و روزه واجب
دلایل موجه و مشروع، به موارد بالا محدود نمی‌شود و هر نوع دلیلی که عرف و عقل سلیم آن را موجه بدانند، می‌تواند محکمه پسند واقع شده و اثبات بر عدم ناشزه بودن زوجه گردد.
البته برای قصور و کوتاهی زوج در انجام تکالیف مربوط به زوجه نیز قوانینی وجود دارد. در صورت نشوز شوهر یا عدم ایفای وظایف زناشویی از جانب وی زن قادر خواهد بود با مراجعه به دادگاه، شوهر را به انجام وظیفه خود ملزم نماید. به علاوه نشوز شوهر سوء معاشرت به شمار می‌آید و چنانچه ادامه‌ی زندگی را برای زوجه با مشقت همراه کند، زن می‌تواند از دادگاه درخواست طلاق کند.
مهریه هنگام طلاق زوجه ناشزه
باید به این نکته توجه کرد که ناشزه بودن، خیانت یا ارتکاب جرم از جانب زن، ارتباطی به پرداخت مهریه به او ندارد. طبق ماده ١٠٨٢ قانون مدنی به محض جاری شدن عقد نکاح، مهریه به مالکیت زن در می‌آید و زن قادر خواهد بود هر گونه تصرفی در مهریه خود انجام دهد. همچنین بنا بر موضوع تبصره ماده ۶ قانون اصلاح مقررات طلاق، دادخواست طلاق مبنی بر ناشزه بودن زوجه، لغو کننده حق مهریه وی نخواهد بود. اما به هنگام طلاق، نفقه ایام عدم تمکین و اجرت‌المثل (دستمزد فداکاری‌های زوجه) و نحله (هدیه) به زن تعلق نخواهد گرفت. در مورد طلاق توافقی همه چیز بر توافق زوجین است. برای کسب اطلاعات بیشتر و ارتباط با وکیل خانواده در مشهد با ما تماس بگیرید.
