دوران عقد به عنوان یکی از بهترین و شیرین‌ترین دوران‌ها در زندگی مشترک انسان‌ها محسوب می‌شود. دورانی که اگر با بینش و آگاهی مدیریت شود، می‌تواند شالوده و اساس دوران‌های بعدی زندگی را پایه‌ریزی کند. بسیاری از روانشناسان، معتقد هستند که وجود چنین دورانی پیش از شروع زندگی مشترک به دلایل فراهم کردن فرصت شناخت ویژگی‌های روحی و اخلاقی یکدیگر و برخورداری از آرامش روانی لازم است و نباید نادیده گرفته شود. اما گاهی مواقع این دورۀ شیرین برای برخی از زوج‌ها، ادامه نمی‌یابد و دو طرف شاید بنا بر همان شناخت، تصمیم می‌گیرند به صورت توافقی از یکدیگر جدا شده و هر کدام سعادت و خوشبختی خود را در کنار فرد دیگر جستجو می‌کنند. در این مطلب به شرایط طلاق توافقی در دوران عقد می پردازیم.
طلاق توافقی در دوران عقد
طلاق توافقی در دوران عقد، به وضعیتی گفته می‌شود که زن و شوهر بدون هر گونه رابطه جنسی و نزدیکی و در شرایطی که زوجه بکارت خود را حفظ کرده است تصمیم می‌گیرند به صورت توافقی از یکدیگر جدا شوند. در این شکل از جدایی، چه بر مبنای توافق باشد و چه یکی از زوجین تمایل به جدایی داشته باشند، شرعاً و قانوناً نصف مهریه به زن تعلق می‌گیرد.
طلاق توافقی مزایایی دارد که از جمله آن می‌توان به کوتاه بودن زمان صدور گواهی مربوط برای جواز اجرای طلاق، جلوگیری از رفت و آمد مکرر زوجین به دادگاه، درگیری کمتر و کاهش تنش به دلیل توافق زوجین، عدم تشکیل پرونده‌های متعدد، نام برد.
شرایط طلاق توافقی در دوران عقد
طلاق توافقی می‌تواند از سوی یکی از زوجین مطرح شود اما نهایی شدن آن منوط به توافق هر دو طرف است.
اگر به هر دلیلی مرد برای طلاق در دوران عقد اقدام کند یکی از شرایط آن، رجعی بودن است به این معنی که اگر در دوران عقد، نزدیکی صورت گرفته و زن باکره نباشد، مرد می‌تواند در زمان عده به همسر خود رجوع کند؛ اما در غیر اینصورت به دلیل باکره بودن زن و عدم وجود عده، امکان رجوع وجود ندارد و به بیان دیگر طلاق بائن است. از طرف دیگر زن نیز ملزم به نگهداری عده نیست.
اما اگر زوجه نسبت به ثبت دادخواست طلاق توافقی در دوران عقد اقدام کند، دو روش وجود دارد و در صورتی که زوجه هر دو شرط را داشته باشد می‌تواند از شوهر خود جدا شود. یکی از شرط‌ها این است که زوج در زمان جاری شدن صیغه عقد، شروط ۱۲ گانه ضمن عقد را امضا کرده باشد و بنابراین زوجه بتواند یکی از آنها را به دادگاه ارائه کند و شرط دوم، عسر و حرج است که باید قبل از ثبت دادخواست، عسر و حرج خویش را در دادگاه ثابت نماید.
واضح است در عقد نکاحی که تازه جاری شده و زوجین زندگی مشترک خود را آغاز نکرده‌اند، اثبات عسر و حرج دشوار است. در چنین شرایطی تنها اثبات یکی از بندهای ۱۲گانه می‌تواند ملاک اقدام زوجه قرار گیرد.
مراحل طلاق در این دوران چگونه است؟
مراحلی که در طلاق توافقی در دوران عقد طی می‌شود تفاوت چندانی با مراحل کلی طلاق ندارد. به این صورت که اگر زوجین بر اساس شناخت و یا به دلایل دیگر به جدایی از یکدیگر راضی شدند، مرحله نخست طلاق توافقی شکل می‌گیرد.
در مرحلۀ بعد، دو طرف باید در مورد مسائلی مانند مهریه و نفقه نیز به توافق رسیده و پس از آن در سامانه تصمیم که بر اساس توافق بین دادگستری و سازمان بهزیستی راه اندازی شده و مهم‌ترین هدف آن، منصرف کردن زوجین از طلاق است ثبت نام نمایند.
پس از آن دادگاه خانواده، زوجه را به پزشکی قانونی جهت اثبات باکره بودن معرفی می‌کند و در صورت اثبات، رأی عدم امکان سازش به همراه موضوعات مورد توافق توسط دادگاه صادر و با صدور گواهی، طرفین به دفترخانه مراجعه کرده و طلاق ثبت می‌شود.
در صورتی که زن و مرد برای طلاق توافقی به وکیل وکالت دهند، نیازی به حضور در دادگاه و دفترخانه نیست و تمام اقدامات توسط وکیل انجام می‌شود.
نکته مهم در این خصوص آن است که اگر زوجه باکره، مهریه خود را بخشیده باشد، پس از ثبت طلاق در دفترخانه، امکان رجوع زوجه به مهریه بذل شده وجود ندارد.
شرایط پرداخت مهریه در طلاق توافقی در دوران عقد چگونه است؟
بر اساس قانون مهریه، به محض جاری شدن صیغه عقد، مهریه به زن تعلق می‌گیرد و جزء حقوق زن محسوب می‌شود. همانطور که گفته شد آنچه باعث تمایز دوران عقد از زمان زندگی زناشویی می‌شود، عدم رابطه جنسی بین زن و مرد در دوران عقد و به عبارت دیگر باکره بودن زن است که بر اساس قانون، زن مستحق دریافت نصف مهریه قید شده در سند نکاحیه است، اما در صورت وجود رابطه جنسی و نزدیکی، باید مهریه کامل به زوجه پرداخت شود.
اگر زن به بخشیدن مهریه خود در ازای طلاق توافقی رضایت دهد، باید اعلام کند کل مهریه‌ای که مستحق آن است را در قبال طلاق بخشیده و نه مهریه‌ای که در زمان عقد نکاح تعیین شده است.
برای تعیین دوشیزه بودن زن، برخی دادگاه‌ها در برخی از شهرستان‌ها زوجه را مکلف می‌کنند برای اثبات باکره بودن خود به پزشکی قانونی مراجعه کند، اما در بعضی شهرستان‌ها نیز فقط اقرار زن و شوهر را کافی می‌دانند. البته صدور رأی از طرف پزشکی قانونی این امکان را برای زوجین فراهم می‌کند تا با مراجعه به اداره ثبت احوال و ارائه درخواست، شناسنامه جدید بدون درج نام همسر قبلی دریافت کنند.
مورد دیگر اینکه اگرچه زن به لحاظ قانونی مستحق دریافت نصف مهریه است، اما می‌تواند بر دریافت کل مهریه و یا بذل مهریه قانونی نیز توافق کنند اما چنانچه زوجه در همان دوران عقد، تمام مهریه خود را دریافت کرده باشد بعد از طلاق، مرد حق دارد مازاد از نصف را عیناً یا مثلاً یا قیمتاً به مرد برگرداند.
