امروزه اگر به دادگاهای حل اختلاف سری بزنید خواهید دید که مسئله‌ی حضانت فرزندان مسئله‌ای بااهمیتی تلقی می‌شود. حضانت به معنای حمایت و مراقبت از کودکی است که به سن بلوغ نرسیده باشد. مسئله‌ی حضانت فرزند در زمان فوت یکی از والدین و یا طلاق پدر و مادر مطرح می‌شود. شخصی که حضانت فرزند را بر عهده دارد باید صلاحیت‌های لازم را دارا باشد در غیر این صورت با تشخیص عدم صلاحیت فرد، حضانت فرزند از وی سلب می‌شود. به نظر شما سلب حضانت فرزند چه شرایطی دارد؟ پدر یا مادری که مدعی عدم صلاحیت فرد مقابل است، می‌تواند از طریق ادعای خود حضانت فرزند را از طرف مقابل سلب کند. ما در این مقاله به طور مفصل درباره این موضوع و مسائل قانونی مطرح شده بحث خواهیم کرد.
همانطور که گفته شد حضانت فرزند پس از فوت یا جدایی والدین توسط قانون‌گذار به یکی از والدین یا اقوام فرد داده می‌شود اما در برخی از موارد دیده شده است که شخص عهده دار حضانت، به دلیل وارد کردن صدمات روحی و جسمی به فرزند، صلاحیت حضانت فرزند را نداشته و در این صورت قانون‌گذار به دلیل انحطاط اخلاقی والدین و عدم مواظبت از فرزند، حضانت را از شخص عهده‌دار سلب می‌کند.
حضانت فرزند
برای آنکه درباره شرایط سلب حضانت فرزند از پدر را بررسی کنیم باید ابتدا درباره حضانت فرزند بیشتر بدانیم.
حضانت فرزند دختر بعد از طلاق با چه کسی است؟ حضانت دختر تا هفت سالگی با مادر، از هفت تا نه سالگی با پدر است.
حضانت فرزند پسر تا هفت سالگی با مادر و از هفت تا پانزده سالگی با پدر است.
این سن حضانتی است که قانون مشخص کرده است. در طلاق توافقی که همه موارد بر اساس توافقات خانم و آقا انجام می‌شود هم می‌توان حضانت فرزند را به صورت توافقی پیش برد.
برای مثال خانم و آقا می‌توانند توافقی کنند که فرزند به صورت همیشگی با مادر خود باشد و هفتگی پدر را ملاقات کند یا بر عکس. البته این توافق باید بر اساس مصلحت فرزند باشد.
ولایت فرزند
همان طوری که در عنوان قبل ذکر کردیم برای درک شرایط سلب حضانت فرزند از پدر باید درباره حضانت و ولایت فرزند بیشتر بدانیم.
ولایت فرزند با حضانت ایشان فرق می‌کند. زمانی که حضانت با مادر باشد، ولایت با پدر و در صورت فوت پدر با جد پدری ایشان است. وقتی ولایت با پدر است پس پرداخت حق و حقوق مالی فرزند و نفقه نیز با ایشان است.
مصادیق قانونی سلب حضانت فرزند چه هستند؟
بر اساس ماده‌ی ۱۱۷۳ قانون مدنی مصوب در سال ۱۳۷۶، اگر انحطاط اخلاقی مادر یا پدر یا عدم مواظبت شخص عهده دار حضانت از فرزند ثابت شود و تربیت اخلاقی یا سلامت جسمانی طفل در خطر باشد، آنگاه محکمه می‌تواند حضانت فرزند را به نزدیکان طفل یا قیم او بسپارد. طبق این ماده دادگاه در این شرایط می‌تواند حضانت فرزند را از مادر یا پدر سلب کرده و به دیگری واگذار کند.
در سنین مختلف حضانت فرزندان با چه کسانی است؟
قبل هفت سالگی: مطابق با قانون مدنی حضانت فرزندان دختر و پسر تا سن ۷ سالگی با مادر می‌باشد مگر این که پدر یا مادر توافق دیگری داشته باشند. پدر حق جدا کردن کودک زیر ۷ سال از مادر را ندارد مگر این که با دلیل موجه قانونی عدم صلاحیت مادر را به دادگاه ثابت کند.
بعد از هفت سالگی: حضانت فرزند دختر و پسر پس از هفت سالگی به پدر واگذار می‌شود مگر این که پدر و مادر توافق دیگری داشته باشند. مطابق با قانون پس از هفت سالگی حضانت فرزند با پدر است اما اگر مادر عدم صلاحیت پدر را به دادگاه ثابت کند، دادگاه مطابق با مصلحت کودک تصمیم می‌گیرد که حضانت او با چه کسی است. قانون معیاری درباره این مسئله تعیین نشده است اما در تشخیص فرد دارای صلاحیت برای نگهداری از کودک معمولا سلامت روحی و جسمی کودک و همچنین نحوه تربیت کودک ملاک است. اگر عدم صلاحیت والدین یعنی هم مادر و هم پدر اثبات شود، دادگاه ممکن است حضانت فرزند را به شخصی غیر از مادر و پدر که مدعی واگذار کردن حضانت است، واگذار کند.
بعد از سن بلوغ: همانطور که گفته شد ارائه حق حضانت توسط دادگاه و سلب آن تا قبل از سن بلوغ می‌باشد سن بلوغ برای دختران ۹ سال قمری و برای پسران ۱۵ سال قمری می‌باشد. پس از این سن فرزند خودش تعیین می‌کند که می‌خواهد با پدر زندگی کند یا مادر.
همچنین باید بدانید که پدر یا مادری که حضانت فرزند را ندارند، طبق قانون می‌توانند با فرزند ملاقات داشته باشند. که این ملاقات نیز شرایط خاص خود را دارد.
زمان و مکان ملاقات معمولا توسط خود والدین مشخص شده و در حکم دادگاه نیز ذکر می‌شود. اما اگر والدین قادر به توافق نباشند، دادگاه زمان و مکان ملاقات را تعیین خواهد کرد. از دیگر قوانینی که در رابطه با حضانت فرزند وجود دارد این است که شخص دارای حضانت نمی‌تواند شهر محل زندگی کودک را تغییر دهد مگر این که در شرایط ضروری، از دادگاه اجازه بگیرد. به عنوان مثال اگر پدر و مادر هر دو در تهران زندگی می‌کنند، شخص عهده‌دار حضانت نمی‌تواند شهر محل زندگی کودک را تغییر دهد. همچنین لازم به ذکر است که اگر شخص دارای حضانت نمی‌تواند از ملاقات فرد مقابل با فرزندش جلوگیری کند و اگر چنین باشد شخص مقابل می‌تواند از طریق قانون اقدام کند.
اگر شخص عهده‌دار حضانت مانع از اجرای حکم شود، آنگاه دادگاه او را ملزم به اجرای حکم (نظیر پس دادن فرزند) می‌کند و اگر شخص مقاومت کند، دادگاه او را به حبس تا زمانی که حکم اجرا شود محکوم می‌کند.
شرایط سلب حضانت فرزند از پدر چه شرایطی دارد؟
زمانی پیش می‌آید که در مدتی که حضانت فرزند با پدر است آسیبی به ایشان وارد می‌کند که مادر یا خانواده ایشان قصد دارد حضانت را از پدر بگیرد. در قانون آمده که در یک سری موارد خاص می‌توان والدین (چه پدر و چه مادر) را از حضانت سلب کرد.
بر اساس ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی: هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل در معرض خطر باشد، محکمه می‌تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضائی هر تصمیمی را که برای حضانت طفل مقتضی بداند، اتخاذ کند.
موارد ذیل از مصادیق عدم مواظبت و یا انحطاط اخلاقی هر یک از والدین است:
- اعتیاد زیان آور به الکل، مواد مخدر و قمار
- اشتهار به فساد اخلاق و فحشاء
- ابتلا به بیماریهای روانی با تشخیص پزشکی قانونی
- سوء استفاده از طفل یا اجبار او به ورود در مشاغل ضد اخلاقی مانند فساد و فحشاء، تکدی گری و قاچاق
- تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف
در بند اول وقتی صحبت از اعتیاد شده باید بدانید منظور اعتیاد آسیب زننده به فرزند می‌باشد. یا هر کدام از موارد در صورتی که به فرزند آسیب وارد کنند می‌توانند دلیلی برای سلب حضانت فرزند از پدر باشد.
بهتر است بدانید در صورتی که مادر قصد دارد پدر را از حضانت سلب کند باید دلیل خود را به صورت کامل برای دادگاه اثبات کند. صرفا با گفتن اینکه پدر اعتیاد دارد یا مورد اخلاقی دارد نمی‌تواند دلیلی برای سلب حضانت باشد.
نمونه دادخواست سلب حضانت فرزند از پدر
در صورتی که مادر قصد دارد پدر را از حضانت سلب کند باید این دادخواست را به همراه دلایل محکمه پسند به دادگاه تقدیم کند.
ریاست محترم دادگاه خانواده….
با سلام
احترما به استحضار می رسانم که اینجانب ………… فرزند …………… به شماره شناسنامه در تاریخ …………. در دفتر رسمی ازدواج و طلاق به شماره ثبت …… با آقای ………….. فرزند …………. عقد نکاح دایم نمودیم که ثمره عقد نکاح دایم و زندگی مشترک با مشارالیه، فرزند دختر/ پسر به نام ……….. بود .
با توجه به اینکه بعد از صدور حکم طلاق/ یا تعیین مسکن جداگانه به حکم دادگاه، حضانت فرزند مشترک ما با آقای ……………. تعیین گردیده است، ایشان با اعتیاد/ کتک زدن خارج از حد متعارف/ فساد اخلاقی/ بیماری روانی/ سوء استفاده از طفل صلاحیت لازم برای نگهداری فرزند را ندارد .
لذا از دادگاه محترم تقاضا دارم با توجه به موارد مصرح که دلایل اثبات آن پیوست دادخواست گردیده است، پس از احراز موارد مزبور، مراتب قانونی را به جهت صدور حکم مبنی بر سلب حضانت فرزند از آقای …………. و صدور حکم حضانت به نام اینجانب نسبت به فرزند/ فرزندان، به نام ……………… را لحاظ بفرمایید .
قوانین مربوط به سلب حضانت فرزند از پدر
این قوانینی که در ادامه عنوان کردیم هم برای سلب حضانت فرزند از پدر و هم سلب حضانت فرزند از مادر مورد استفاده کرد.
ماده ۱۱۷۰ قانون مدنی
اگر مادر در مدتی که حضانت طفل با او است مبتلا به جنون شود یا با دیگری شوهر کند حق حضانت با پدر خواهد بود.
ماده ۱۱۷۱ قانون مدنی
در صورت فوت یکی از ابوین حضانت طفل با آنکه زنده است خواهد بود هر چند متوفی پدر طفل بوده و برای او قیم معین کرده باشد.
ماده ۱۱۷۲ قانون مدنی
هیچ یک از ابوین حق ندارند در مدتی که حضانت طفل به عهده آنها است از نگاهداری او امتناع کند در صورت امتناع یکی از ابوین حاکم باید به تقاضای دیگری یا به تقاضای قیم یا یکی از اقرباء و یا به تقاضای مدعی‌العموم نگاهداری طفل را به هر یک از ابوین که حضانت به عهده اوست الزام کند و در صورتی که الزام ممکن یا موثر نباشد حضانت را به خرج پدر و هرگاه پدر فوت شده باشد به خرج مادر تامین کند.
دریافت وکیل
مرکز حقوقی راهکار با همکاری برترین وکلای متخصص و مجرب، مشاوره و وکالت در امور حقوقی و کیفری رو به عهده میگیره. برا دریافت و رزرو وقت مشاوره با شماره تلفن های 09128719258 و 09150806049 با ما در ارتباط باشید. مارا در شبکه های اجتماعی با ایدی rahkarlaw دنبال کنید.
راهکار وکیل همراه شما
