کانون خانواده از نهاد هایی است که اهمیت بسیار زیاد و ویژه ای دارد. همواره توجه قانون گذار به سوی استحکام این نهاد و همچنین ارتقا بخشیدن ساختار آن بوده است. یکی از وظایف مهم در ارتباط با تشکیل نهاد خانواده، ثبت نمودن این امر حقوقی و الزام طرفین به این مهم می باشد. امر ازدواج از جمله عقود رضایی می باشد. به این معنی که صرف در خواست ازدواج از یک طرف و پذیرفتن آن توسط طرف دوم برای صحیح بودن ازدواج کافی است و منوط به تشریفات اضافی و خاصی نخواهد بود. اما صلاح جامعه در الزامی بودن ثبت کردن امر ازدواج می باشد. اهمیت این امر تا آن حد است که جرم عدم ثبت واقعه ازدواج در قانون آمده است و برای آن توسط قانون گذار تعیین مجازات شده است.
لزوم ثبت ازدواج دائم
مطابق قانون مدنی ، عقد ازدواج، هیچگونه تشریفاتی ندارد و می تواند بدون تنظیم سند رسمی انجام شود ؛ اما قانونگذار به دلیل برخی مصالح اجتماعی، بر لزوم ثبت ازدواج دائم، در دفتر رسمی ازدواج تاکید نموده است. به موجب ماده 20 قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1391: ” ثبت عقد نکاح دائم، فسخ و انفساخ آن، طلاق، رجوع و اعلام بطلان نکاح یا طلاق، الزامی است.”
با ثبت ازدواج، در صورت بروز اختلاف ، اثبات آن به آسانی امکان پذیر خواهد بود . علاوه بر این ، با استناد به ازدواجی که ثبت نشده است ، نمی توان در دادگاه درباره مسائل مربوط به آن ازدواج، دعوایی مطرح کرد. مگر آن که ازدواج دائم در دادگاه اثبات بشود، که فرآیند اثبات آن بسیار دشوار و زمان بر می باشد. مساله مهم دیگری که می توان از آن به عنوان، دلایل ثبت نکاح دائم اشاره کرد؛ بحث حقوق فرزندان حاصل از ازدواج است. مواردی مانند نفقه، حضانت، ارث و غیره منوط به ثبت نام فرزند در شناسنامه والدین است که عدم ثبت ازدواج والدین، این موضوع را با دشواری های زیادی مواجه خواهد کرد.
به همین دلیل ، قانون گذار، لزوم ثبت ازدواج دائم را پیش بینی نموده است و برای عدم انجام این تکلیف ، مجازات هایی نیز در نظر گرفته که در ادامه، آن را بیان می نماییم . همچنین، گفتنی است که در کنار ثبت ازدواج ، ثبت طلاق و ثبت رجوع از طلاق نیز به عنوان نوعی تکلیف ، الزامی شده است ؛ چرا که طلاق زوجین و یا رجوع مرد از طلاق نیز آثار و پیامدهای حقوقی مهمی را به دنبال خواهد آورد که عدم ثبت کردن این وقایع ، ممکن است بی نظمی هایی را در زمینه حقوق اشخاص به ویژه زوجه و فرزندان حاصل از ازدواج به وجود بیاورد.
جرم عدم ثبت ازدواج
برای نخستین بار به موجب قانون راجع به ازدواج ، ثبت کردن ازدواج دائم توسط مردان الزامی گردید و مرد موظف شده بود تا در صورت ازدواج دائم با زنی ، در طی مهلت ثبت ازدواج یعنی بیست روز ، اقدام به ثبت نکاح دائم کند .
پس از آن نیز قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 ضمن ماده 645 عدم ثبت ازدواج یا نکاح دائم را جرم انگاری کرد و به موجب این ماده نیز شوهر موظف به ثبت کردن عقد نکاح دائمی شده بود و در صورت عدم ثبت این ازدواج ، زن می توانست از او به جرم عدم ثبت نکاح شکایت بکند . طبق ماده مذکور : ” به منظور حفظ کیان خانواده ثبت واقعه ازدواج دائم ، طلاق و رجوع طبق مقررات الزامی است . چنانچه مردی بدون ثبت در دفاتر رسمی مبادرت به ازدواج دائم، طلاق و رجوع نماید، به مجازات حبس تعزیری تا یک سال محکوم می گردد ” . لذا علاوه بر پیش بینی مجازات برای عدم ثبت واقعه نکاح ، ثبت طلاق نیز الزامی خواهد بود .
پس از اینکه قانون حمایت خانواده در سال 1391 به تصویب رسید ، نظر به حفظ کیان و بقای خانواده و حمایت از آن ، ضمن ماده 49 عدم ثبت ازدواج دائم توسط مرد جرم انگاری شده و برای آن مجازات نیز مقرر شد . همچنین بر اساس این ماده از قانون حمایت از خانواده ، ماده 645 قانون مجازات اسلامی نیز در خصوص ثبت ازدواج دائم نسخ گردیده است و مجازات مرد به جرم عدم ثبت واقعه نکاح تابع قانون حمایت خانواده خواهد بود که در ادامه به بررسی بیشتر پیرامون مجازات جرم عدم ثبت ازدواج دائم توسط مرد خواهیم پرداخت .
مجازات عدم ثبت ازدواج دائم
در بخش قبل گفتیم که ازدواج دائم باید ثبت بشود؛ سوالی که در این قسمت قصد داریم به آن پاسخ دهیم، این است که آیا در قانون، مجازات عدم ثبت ازدواج دائم، پیش بینی شده است ؟ و در صورتی که پاسخ به این سوال مثبت است ، مجازات ثبت نکردن عقد نکاح دائمی چیست ؟
بر اساس ماده 49 قانون حمایت از خانواده مصوب سال 1391 : ” چنانچه مردی، بدون ثبت در دفاتر رسمی، اقدام به ازدواج دائم نماید و از ثبت آن خودداری کند ، علاوه بر اینکه ملزم به ثبت ازدواج می شود ، به پرداخت جریمه نقدی ( از 80 میلیون ریال تا 180 میلیون ریال ) و حبس ( از 91 روز تا 6 ماه ) محکوم خواهد شد.” با تصویب این قانون، مجازات پیش بینی شده در ماده 645 قانون مجازات اسلامی در مورد عدم ثبت ازدواج ( یک سال حبس ) کاهش یافته است.
بنابراین، در حال حاضر، مطابق مقررات قانونی ، مجازات جرم عدم ثبت ازدواج دائم برای مردان، مجازات پیش بینی شده در قانون حمایت از خانواده، یعنی الزام به ثبت ازدواج دائم و جریمه نقدی و حبس می باشد. این مجازات می تواند در خصوص افرادی که اقدام به ازدواج سفید کرده اند نیز به دلیل عدم ثبت رسمی ازدواج خود اجرا شود. البته، این حکم، مختص عقد نکاح دائم است . یعنی در ازدواج موقت ، شوهر، موظف به ثبت کردن عقد نکاح نیست ؛ مگر در شرایط خاصی که در قانون بیان شده است.
دریافت وکیل
مرکز حقوقی راهکار با همکاری برترین وکلای متخصص و مجرب، مشاوره و وکالت در امور حقوقی و کیفری رو به عهده میگیره. برا دریافت و رزرو وقت مشاوره با شماره تلفن های 09128719258 و 09150806049 با ما در ارتباط باشید. مارا در شبکه های اجتماعی با ایدی rahkarlaw دنبال کنید.
راهکار وکیل همراه شما
