بررسی جرم و مجازات افترا در قوانین ایران| مرکز حقوقی راهکار

اگر نمی‌دانید جرم افترا چیست و مجازات افترا چگونه اعمال می‌شود، این مقاله را برای کسب اطلاعات کامل در مورد افترا مطالعه نمایید. افترا جرمی است که در آن شخص عنوان مجرمانه ای را به دیگری نسبت می دهد و یا عناوین منتسبه را منتشر می کند بدون اینکه توانایی اثبات آن را در محاکم داشته باشد. افترا یک عمل مجرمانه است که قانونگذار آن را در مواد 697 و 699 قانون مجازات اسلامی جرم انگاری کرده و برای آن مجازات تعزیری در نظر گرفته است. جرم افترا از جرائم علیه اشخاص است که فرد مفتری به وسیله نوشته، به نحو شفاهی و یا هر رفتار دیگری جرمی را به غیر نسبت می دهد یا منتشر می کند. شرایط تحقق جرم افتراء طبق ماده 697 قانون مجازات اسلامی انتساب جرم به دیگری، صراحت انتساب، ناتوانی مفتری از اثبات صحت اِسناد است و با اثبات تمامی این موارد این جرم محقق خواهد شد. همینطور به موجب ماده 699 قانون مجازات اسلامی عملی که در آن شخص با قصد متهم کردن دیگری آلات و ادوات جرم را بدون اطلاع آن شخص در تصرف او قرار دهد به طوری که آن شخص تحت تعقیب قرار گیرد این عمل تحت عنوان افترای عملی جرم و دارای مجازات خواهد بود. باید گفت که افترا در دو حالت واقع می شود حالت اول به صورت افترای قولی است که در ماده 697 حکمش آمده است و حالت دوم افترای عملی است که حکم آن در ماده 699 قانون مجازات اسلامی ذکر شده است.

ارکان جرم افترا

عنصر قانونی جرم افترای قولی ماده 697 قانون مجازات اسلامی است که بیان می دارد:

«هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را ‌صریحاً نسبت دهد یا آن‌ها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید جز در مواردی که‌ موجب حد است به جزای نقدی درجه ۶ محکوم خواهد شد.»

شرایط تحقق جرم افترا

عناصر تشکیل دهنده جرم افترا و شرایط تحقق آن به این نحو است که شخص عملی که عنوان مجرمانه دارد را به صورت صریح و از هر طریقی به دیگری نسبت دهد و نتواند صحت آن امر را اثبات کند به شرط آنکه شخص عالمانه و عامدانه و با قصد متهم کردن دیگری عمل مجرمانه را به وی نسبت دهد یعنی برای تحقق این جرم هم سوءنیت عام و هم سوءنیت خاص باید وجود داشته باشد و شخص باید بداند عملی که به دیگری نسبت می دهد دارای عنوان مجرمانه است.

عنصر قانونی جرم افترای عملی ماده 699  قانون مجازات اسلامی است که بیان می دارد:

«هر کس عالماً و عامداً به قصد متهم نمودن دیگری آلات و ادوات جرم یا اشیایی را که یافت شدن آن در تصرف یک نفر موجب اتهام او‌ می‌گردد بدون اطلاع آن شخص در منزل یا محل کسب یا جیب یا اشیایی که متعلق به او است بگذارد یا مخفی کند یا به نحوی متعلق به او قلمداد نماید ‌و در اثر این عمل شخص مزبور تعقیب گردد، پس از صدور قرار منع تعقیب و یا اعلام برائت قطعی آن شخص، مرتکب به حبس از 3 ماه تا 1/5 سال  محکوم می‌شود.»

شرایط تحقق جرم افترا عملی

افترای عملی زمانی محقق خواهد شد که شخص آلات و ادوات جرم را بدون اطلاع دیگری در منزل یا محل کار یا اتومبیل یا جیب یا هر آنچه که متعلق به آن شخص است قرار دهد، مخفی کند و یا متعلق به او قلمداد کند به طوری که آن شخص تحت تعقیب قرار گیرد. شخص مفتری که این عمل را مرتکب می شود نیز باید سوءنیت عام و سوءنیت خاص را باهم دارا باشد یعنی هم باید بداند که وجود این آلات و ادوات در وسایل متعلق به آن شخص، او را در جایگاه اتهام قرار خواهد داد و هم باید قصد متهم کردن او را داشته باشد.

مجازات افترا

به موجب ماده 697 قانون مجازات اسلامی که به وسیله قانون کاهش مجازات حبس تعزیری سال 99 اصلاح شده است، مجازات افترای قولی جزای نقدی درجه شش به میزان بیش از بیست میلیون ریال تا هشتاد میلیون ریال خواهد بود. البته اگر آنچه که به دیگری نسبت داده شده است عنوان زنا و لواط نداشته باشد چرا که مجازات نسبت دادن زنا و لواط به دیگری تحت عنوان حد قذف هشتاد ضربه شلاق خواهد بود.
به موجب ماده 699 قانون مجازات اسلامی مجازات افترای عملی 3 ماه تا 1/5 سال حبس خواهد بود.
مجازات جرم افترا در هر دو حالت قابل گذشت است و با شکایت شاکی قابل تعقیب است و در صورت گذشت وی تعقیب و اجرای مجازات موقوف خواهد شد.
اگر شخصی به جرم افترای قولی و یا عملی محکوم شود با توجه به اینکه مجازات این جرائم درجه شش محسوب می شود محکومیت به آنها برای شخص سابقه کیفری نخواهد داشت.

افترا از طریق شبکه های اجتماعی یا پیامک

به موجب ماده 18 قانون جرائم رایانه ای اگر کسی با قصد ضرر زدن به دیگری یا تشویش ذهن عموم از طریق رایانه یا سامانه های مخابراتی برخلاف حقیقت، اعمالی را به صورت صریح یا ضمنی به دیگری نسبت دهد صرف نظر از اینکه ضرر مادی یا معنوی به شخص وارد شود این عمل جرم و دارای مجازات حبس از 91 روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو خواهد بود.
آنچه که در این ماده بیان شده این است که نسبت دادن هرگونه عملی به صورت مطلق صرف نظر از اینکه عنوان مجرمانه داشته باشد یا خیر به شرط اینکه برخلاف حقیقت باشد جرم و دارای مجازات است.

افترا در قانون مبارزه با مواد مخدر

هرگاه کسی با قصد متهم کردن دیگری مواد مخدر یا روان گردان های صنعتی غیر داروئی و یا آلات و ادوات استعمال آن را در محلی قرار دهد به موجب ماده 26 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر به حداکثر مجازات همان جرم محکوم خواهد شد.
همینطور اگر شخصی دیگری را به منظور تعقیب در مراجع ذیصلاح عمدا و بر خلاف واقع متهم به یکی از جرائم موضوع قانون اصلاح مبارزه با مواد مخدر نماید به موجب ماده 27 همان قانون به بیست تا هفتاد و چهار ضربه شلاق محکوم خواهد شد.

دلایل اثبات جرم افترا

زمانی شخص می تواند تحت عنوان افترا علیه دیگری شکایت کند که این امر از طریق ادله اثبات دعوا اثبات گردد. ادله اثبات دعوا می تواند اقرار متهم نزد قاضی باشد، می تواند شهادت دو شاهد که نسبت دادن عناوین مجرمانه به شخص شاکی را شنیده باشند و یا امارات و قرائنی باشد که موجب علم قاضی گردد مانند متن پیامک، اظهارات ضابطین دادگستری، اظهارات مطلعین و 

سوالات متداول در خصوص جرم افترا

اگر شکایت شاکی منتهی به منع تعقیب شود آیا شخص می تواند تحت عنوان افترا از شاکی شکایت کند؟

اگر شکایت شاکی، شکایت واهی و دروغین نباشد خیر چنین امکانی وجود ندارد اما اگر شکایت واهی باشد شخص متهم می تواند با اثبات این امر از او تحت عنوان افترا شکایت نماید.

افترا چیست؟

افترا نسبت دادن صریح عنوان مجرمانه به دیگری است به طوری که شخص نتواند ارتکاب عمل مجرمانه توسط آن فرد را اثبات نماید.

حکم افترا چیست؟

به موجب ماده 697 قانون مجازات اسلامی مجازات افترای قولی جزای نقدی درجه شش می باشد.

آیا جرم افترا قابل گذشت است؟

بله، جرم افترا قابل گذشت است و با شکایت شاکی تعقیب و تحقیق نسبت به آن شروع می شود و در صورت گذشت شاکی تعقیب و مجازات آن موقوف می شود.

آیا محکومیت به جرم افترا سابقه کیفری محسوب می شود؟

محکومیت به جرم افترا چه قولی چه عملی سابقه کیفری برای فرد محکوم نخواهد داشت.

دریافت وکیل

مرکز حقوقی راهکار با همکاری برترین وکلای متخصص و مجرب، مشاوره و وکالت در امور حقوقی و کیفری رو به عهده میگیره. برا دریافت و رزرو وقت مشاوره با شماره تلفن های 09128719258 و 09150806049 با ما در ارتباط باشید. مارا در شبکه های اجتماعی با ایدی rahkarlaw دنبال کنید.
راهکار وکیل همراه شما