بررسی تاثیر مهریه سنگین در استحکام و دوام ازدواج|راهکار

در جامعه ایران، مهریه از اصل و فلسفه وجودی اش فاصـله گرفتـه و بـه منزلـه ضـمانت استحکام نکاح در آینده درآمده است. بسیاری از مردم تصور میکنند هرچـه میـزان مهریـه سنگینتر باشد، ازدواج از استحکام بیشتری برخوردار خواهد بود. با اینکه بـرای مهریـه در اسلام سقفی قرار داده نشده است، قراردادن مهریه سنگین حتی اگـر از نظـر اسـلام ممنـوع نباشد، ناپسند قلمداد میشود. عملا با استناد به پرونده های موجود در دادگاه های خانواده، می توان مشاهده نمود مهر سنگین وثیقه و تضمین زندگی زناشویی نیست. چه بسا بسیاری از زن ها برای رهایی از زندگی مشترک مهر خود را می بخشند.

تعریف و انواع مهریه

مهریه یا صداق تعهد مالی است که شوهر به هنگام وقوع عقد ازدواج پرداخت آن را به همسر خود برعهده می‌گیرد و مکلف است بلافاصله پس از امضای قرارداد ازدواج هر لحظه که زن مطالبه کند، آن را بپردازد.
مطابق ماده 1082 قانون مدنی به مجرد عقد نکاح زن مالک مهر می شود و می تواند هر نوع تصرفی را که بخواهد در آن بنماید. بنابراین مهریه بعد از عقد نکاح به مالکیت زن درمی آید و زن می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه نموده و نشوز و عدم تمکین او تاثیری در دریافت مهریه ندارد.
مهریه بايد دارای منفعت عقلانـی و مـشروع بـوده و عـلاوه بـر لـزوم معلوم و معين بودن آن، مرد نيز قدرت بر تسليم آن بـه زن را داشته باشد.

مهری را كه زن و شوهر ضمن عقد نكاح يا پس از آن به تراضی معين ميكننـد و يـا تعيـين آن را به عهده شخص ثالثی ميگذارند، در اصطلاح مهر المسمی می گويند.ايـن مهـر از جهـت سقف محدوديتی ندارد و زوجين ميتوانند به هر اندازه كه تمايل داشته باشند، نسبت بـه آن توافق نمايند و پس از توافق و انعقاد عقد، زوج ملزم به پرداخت آن خواهد بود.
مهرالمثل مهریه زنـی است كـه قبـل از تراضی به انتخاب و تعيين مهر، میان او و همسرش نزديكی واقع شده است. در مهرالمثل مهر زن به اندازه مهر زنان همانند اوست. در تعيين مهرالمثل ويژگی های اخلاقی و خانوادگی و ارزش های علمـی از نظر داشتن مدارک و سن و زیبایی و بکارت و.. باید مورد ارزیابی قرار گیرد.
همچنين زن در موارد زير طبق قانون مدنی مستحق مهرالمثل است:
1- اگر ضمن عقد مهر تعیین نگرر يا عـدم اسـتحقاق زن در گـرفتن مهـر شـرط شده باشد، پس از وقوع نزديكی، زن استحقاق مهرالمثل را دارد
2- هرگاه توافق طرفين درباره مهرالمسمي به جهتی باطل باشد
3- در صورت جهل زن به فساد نكاح و وقـوع نزديكـی؛ از مفهوم مخالف این مورد استفاده می شود كـه زن در صـورت علم به فساد نكاح، حقی بر مهرالمثل ندارد.
به موجب ماده 1093 قانون مدنی هرگاه مهر در عقد ذكر نـشده باشـد و شـوهر قبل از نزديكی و تعيين مهر زن خود را طلاق دهد، زن مستحق مهرالمتعـه اسـت. در تعيين مهرالمتعه برعكس مهرالمثل كه حال زن مورد ارزيابی قرار می گرفـت، حال مرد از نظر فقر و غنا ملاک است.
همچنين استحقاق زن در گرفتن مهرالمثـل بعـد از نزديكـي ايجـاد مـي شـود، خـواه زوجيت ادامه يابد يا در اثر طلاق، فوت يا فسخ نكاح منحل شود؛ ولـی مهرالمتعـه در صورتی به زن داده می شود كه پيش از نزديكی مرد، زن خود را طلاق دهد.
پس اگـر در اثر فوت يكی از زوجين يا خيار فسخ يا درخواست طلاق از طرف زن نكاح از بـين برود، زن حق مطالبه مهرالمتعه ندارد.

مهریه در سایر کشورهای اسلامی

مهر نزذ اکثر ملل قبل از اسلام وجود داشته و از ابداعات حقوق اسلام نیست. البته مهری که نزد دیگر ملل بوده بهای زن محسوب شده و هنگام ازدواج به پدر دختر تسلیم می شد اما در حقوق اسلام و در کشورهای اسلامی، مهریه هدیه ای است که به خود زن اعظا می گردد.

مهریه در ایران

در ایران مطابق فقه، در قانون مدنی میزان مهریه زن در صورتی که طرفین از یکدیگر طلاق نگیرند، چه زوجه باکره باشد چه نباشد، تمام مبلغ مهریه ی مشخص شده در سند نکاحیه می باشد. اما در صورتی که زوجین بخواهند از یکدیگر طلاق بگیرند، اگر زوجه باکره باشد میزان مهریه نصف مقدار تعیین شده خواهد بود و اگر باکره نباشد، تمام آن می باشد. لازم به ذکر است که در صورت فسخ نکاح پیش از نزدیکی، زن حق مهریه ندارد.
پس از عقد نکاح زوجه مالک مهریه شده و می تواند هر زمان که بخواهد آن را مطالبه نماید. بنابراین دریافت مهریه توسط زن نیاز به تحقق طلاق ندارد و زوجه ی ناشزه نیز می تواند مهریه خود را مطالبه نماید. برای دریافت مهریه دو مرجع وجود دارد. مطالبه مهریه از دادگاه و مطالبه مهریه از اجرای ثبت اسناد رسمی.

مزایا و معایب وجود مهریه

مهریه به علت ثبت آن در عقدنامه ضمانت اجرایی دارد و هر مبلغى که ثبت مىشود به منزلۀ مهریه به حساب مى آید، اما موضوعى که مطرح است بالا بودن مبلغ مهریه است.
مهریه فقط در طلاق مطرح نمیشود و طی زندگى مشترک هم قابل مطالبه است، حتى بعد از فوت مرد هم به قوت خود باقى است. ازجمله معایب تعیین مهر این است که زن می تواند تا زمانی که مهر به او تسلیم نشده است، از ادای وظایف زناشویی امتناع نماید هرچند مرد معسر باشد.
همچنین در صورت مطالبه مهر توسط زن و عدم پرداخت مرد، زن می تواند اقامه دعوی نموده و اگر مرد بازهم آن را پرداخت ننمود، محبوس شود مگر اینکه اعسار خود را ثابت کند.
همچنین در صورت هنگفت بودن مهر، ممکن است پس از وفات زوجه یا زوج، ماترک میت برای کفاف مهر کافی نباشد و موجب محرومیت ورثه از ارث شود. همچنین، مهر سنگین یکی از علل فرار جوانان از اردواج میباشد.ازجمله مزایا مهریه می توان به ایجاد پشتوانه مالی زوجه نام برد.

منظور قانونگذار و شارع از تاسیس مهریه

مهریه، به منزله یکی از حقوق مالی زوجه در اسلام، جایگـاه و اهمیـت ویـژه اي دارد  قرآن کریم از مهریه به منزلۀ صداق، نحله، و … تعبیر میکند و نحلـه نشـانۀ صـداقت مرد به زن در پیمان زناشویی است. در فقه امامیه و قانون مـدنی ایـران بـرای مهریـه سقفی تعیین نشده و میزان آن به توافق طرفین محول شده است. بنابراین، فلسفه مهر همان درستی و راستی در پیمان ازدواج است.

جمع بندی و نتیجه گیری

مهریه زنان (در زمان وقـوع عقـد هـر مقـداری کـه بـوده است) در زمانی که آن را مطالبه میکننـد، بـر حسـب روز محاسـبه شـود و زوج ملـزم بـه پرداخت آن باشد. مهریه فقط در طلاق مطرح نمیشود و طی زندگى مشترک هم قابل مطالبه است. بنابراین، بهتر است در هنگام تعیین آن توان مالی مرد هم در نظر گرفته شود.