وصیت نامه دست نویس از جمله انواع وصیت نامه هایی محسوب می شود که از نظر قانونی اعتبار دارد. اما مسئله ای که وجود دارد این است که وصیت نامه دست نویس از جمله اسناد ساده یا غیر رسمی محسوب می شود. از این رو اولین گام برای فهم اعتبار قانونی وصیت نامه دست نویس این است که بدانیم انواع سند رسمی و غیر رسمی در قانون ایران چه اعتباری دارند.
به طور کلی می توان گفت که اسناد در قانون ایران به دو گروه رسمی و غیر رسمی تقسیم می شوند. اسناد رسمی اسنادی هستند که در حضور نماینده مشخص شده قانون تنظیم و ثبت شود. به طور مثال سندی که توسط دفترخانه اسناد رسمی تنظیم و ثبت می شود به عنوان یک سند رسمی شناخته می شود. همچنین شناسنامه به عنوان یک سند رسمی در قانون ایران معرفی شده است. نکته ای که در این بین وجود دارد این است که اساسا اسناد رسمی از اعتبار قانونی بسیار زیادی برخوردار است. در واقع اسناد رسمی نه تنها در مسیر قضایی بلکه در انواع مسیرهای دولتی و حکومتی کارایی بسیاری دارد. اما در مقابل اسناد رسمی، اسناد ساده یا غیر رسمی قرار دارد. به نوعی می توان گفت که هر سندی که رسمی نباشد یک سند ساده و غیر رسمی شناخته می شود. از این رو انواع اسناد مانند قولنامه، یک سند خطی و … به عنوان یک سند ساده شناخته می شود. توجه داشته باشید که از نظر قانونی این اسناد اعتبار و صلاحیت دارند اما اعتبار آن ها به اندازه یک سند رسمی نخواهد بود. همچنین غالبا در مسیرهای غیر قضایی نمی توان از این اسناد استفاده کرد. وصیت نامه دست نویس از جمله اسناد غیر رسمی محسوب می شود. این نکته مهمی است که باید در خصوص این نوع وصیت نامه به خاطر داشته باشید.
وصیت نامه دست نویس چه شرایط و ویژگی هایی دارد؟
وصیت نامه دست نویس از جمله انواع وصیت نامه ها محسوب می شود. به طور کلی وصیت نامه امکانی است که به واسطه آن فرد می تواند برای بخشی از اموال خود بعد از مرگ تعیین تکلیف کند. در واقع قانون و اسلام به واسطه وصیت نامه این امکان را در اختیار فرد قرار می دهند که بتواند بر اساس آن نسبت به سرنوشت اموال خود بعد از مرگ تاثیرگذار باشد. به طور کلی همه انواع وصیت نامه ها از یک سری اصول و قوانین خاص پیروی می کنند. به طور مثال وصیت نامه تنها می تواند در خصوص یک سوم اموال تعیین تکلیف کرده باشد و یا این که فردی که اقدام به خودکشی کرده باشد عملا نمی تواند وصیت نامه ای داشته باشد. به نوعی می توان گفت که وصیت نامه یک فرد که خودکشی کرده باطل محسوب می شود. این ها شرایطی است که در خصوص انواع وصیت نامه ها وجود دارد. در واقع وصیت نامه ها در نحوه نگارش و ثبت آن ها با یکدیگر متفاوت هستند.
وصیت نامه دست نویس از ساده ترین انواع وصیت نامه ها محسوب می شود. این نوع وصیت نامه از انواع وصیت نامه هایی است که قدمت طولانی تری دارد و در فرهنگ ایرانی نیز سابقه دور و درازی دارد. به نوعی بر اساس ماده ۲۷۸ قانون امور حسبی وصیت نامه دست نویس یا خود نویس تنها در شرایطی قابل قبول است که اولا تمام آن توسط خود فرد نگاشته شده باشد. یعنی باید این وصیت نامه به خط خود فرد باشد، همچنین این وصیت نامه باید دارای تاریخ دقیق ( سال، ماه و روز ) به خط موصی باشد. همچنین این وصیت نامه زمانی از اعتبار قانونی برخوردار است که امضای موصی را داشته باشید. توجه داشته باشید که در اعتبار سنجی وصیت نامه دست نویس دادگاه دستور به بررسی خط و امضای وصیت نامه می دهد. در صورتی که ثابت شود که خط و امضای وصیت نامه متعلق به موصی است این وصیت نامه معتبر شناخته خواهد شد.
وصیت نامه دست نویس و چند نکته مهم قانونی
وصیت نامه دست نویس همانطور که گفتیم زمانی اعتبار لازم و قانونی را دارد که به دست خط موصی نوشته شده باشد. بنابراین می توان گفت عملا فردی که سواد نوشتن نداشته باشد نمی تواند از وصیت نامه دست نویس یا خود نویس استفاده کند. این نکته بسیار مهمی است که در خصوص این وصیت نامه می توان بیان داشت.
نکته مهم دیگر این است که آیا برای اثبات اعتبار وصیت نامه دست نویس نیاز به وجود شاهد است؟ یعنی در زمان تنظیم وصیت نامه دست نویس باید شاهدی حضور داشته باشد تا بر این موضوع شهادت بدهد؟ خیر. در واقع در ماده ۲۷۸ قانون امور حسبی حرفی از لزوم شاهد به میان نیامده است. بنابراین بدون حضور شاهد نیز همچنان وصیت نامه دست نویس از اعتبار قانونی برخوردار خواهد بود.
نکته دیگر این است که بهتر است در تنظیم انواع وصیت نامه حتی وصیت نامه دست نویس از یک وکیل کمک گرفته شود. در واقع وصیت نامه یک ابزار مهم قانونی شناخته می شود. بدین ترتیب بهتر است برای این که اشتباهی در این بین رخ ندهد و یک وصیت نامه بر اساس تمام شرایط قانونی تنظیم شود از یک وکیل در این مسیر کمک گرفته شود. وکیل به خوبی می داند که باید چه مواردی را رعایت کند و چه نکاتی در خصوص اعتبار این وصیت نامه مهم است. همچنین این وکیل می تواند بر اساس نیاز شما بهترین نوع وصیت نامه را معرفی کند. به هر حال همه چیز به خود شما بستگی دارد. اما آن چیزی که در این جا می خواستیم بدانیم این بود که یک وصیت نامه دست نویس در صورت داشتن شرایط گفته شده در قانون اعتبار لازم را خواهد داشت.