در جهان پرتنش و پر از برخورد امروزی، داشتن دانش حقوقی مناسب درحوزههای احوالات شخصی، ارتباط با اشخاص یا حضور در جامعه و امور مربوط به کسبوکار امری ضروری و اجتنابناپذیر است. آشنایی و آگاهی از مسائل و مشکلات حقوقی که در پیرامون خود با آنهاسروکار داریم و به سبب شرایط زندگی، پیشه و … همواره در معرض برخورد با آنها هستیم، میتواند ما را از هرگونه اختلافات و کشمکشهای حقوقی و قضائی مصون نگه دارد. گاهی اوقات، خسارت وارد شده از سوی تیم پزشکی و قصور آنها است که طبق قانون مجازاتی را بهدنبال دارد. بر این اساس لازم است که شرایط احراز قصور پزشکی کاملا شفاف و واضح باشد تا افراد براساس آن اقدام کنند. در این متن سعی شده حقوق بیماران و نحوه شکایت از پزشک بهطور کامل بررسی شود. در این نوشته سعی داریم از قصور پزشکان و شرایط احراز این قبیل قصور صحبت به میان آوریم.
کشمکش حقوقی بین پزشکان و بیماران
بخش عمدهای از مشکلات و تعارضات موجود در جامعه که منجر به ایجاد شکایات حقوقی یا کیفری میشود، اختلافات در حوزه پزشکی و درمانی و مسائل پیشآمده پیرامون بیماران و پزشکان است. این اختلافات اغلب حول مسائلی از قبیل: سهلانگاری پزشک هنگام درمان، عدم رعایت مسائل علمی یا بهداشتی توسط کادر درمانی، تشخیص نادرست پزشک، کوتاهی در مراقبتهای پس از عمل و انجام اعمال پرمخاطره و پرچالش حین معالجه شکل میگیرد.
حقوق بیماران در خطای پزشکی
قانون همواره سعی در حفظ حقوق همگی افراد جامعه در امور مرتبط با آنان را دارد؛ در این میان حقوق بیماران و پزشکان و پرسنل آنها نسبت به یکدیگر نیز از چشم قانونگذار دور نمانده است و مقرراتی را تعیین کرده که به نفع شاکی خواهد بود. هرگونه قصور پزشکی میتواند از سوی بیمار مورد شکایت قرار گیرد اما شرایط احراز قصور پزشکی باید بر مبنای قانون رعایت شود.
انواع و نمونههای مختلف خطاهای پزشکی
از جمله این تخلفات میتوان به بیمبالاتی در انجام وظایف، عدم رعایت مسائل علمی و قانونی در فرآیند درمان، نداشتن مهارت و دانش کافی و لازم برای معالجه، برملا کردن اسرار بیمار، اقدامات فریبکارانه و سعی در جذب بیمار از طریق تبلیغات واهی و … توسط پزشک اشاره کرد که از دیدگاه قانون تخلف و نمونههایی از قصور پزشکی محسوب میشوند و باید براساس شرایط احراز پزشکی پیگیری شود.این تخلفات را میتوان به قصور پزشکی و تقصیر پزشکی دستهبندی کرد.
قصور یا تقصیر پزشکی
هرگونه عملی که توسط پزشکان و یا پرسنل آنها انجام پذیرد و منجر به جرح و آسیب به بیمار شود یا هرگونه ترک فعلی که انجام ندادن آن مانع از تکمیل روند درمان یا صدمه به بیمار میشود را بنا بر مورد قصور یا تقصیر پزشکی میگویند. حال باید دانست تقصیر و قصور پزشکی یعنی چه؟ شرایط احراز قصور پزشکی و تقصیر پزشکی چیست؟ در مواردی که قصور پزشکی رخ میدهد نوعی غفلت و اهمال قابلمشاهده است که اینگونه موارد غالبا بهصورت سهوی و بهدوراز عمد اتفاق میافتند؛ اما در تقصیر پزشکی اراده قبلی دخیل است و این تخلفات عامدانه و قاصدانه تلقی میشود.
بنابراین تقصیر پزشکی به سبب عمدی که در آن نهفته است علاوه بر جنبه خصوصی که از طریق پرداخت دیه و تلافی خسارات وارده به بیمار توسط پزشکان جبران میشود، جنبه عمومی را نیز در بر دارد که شخص خاطی با محرومیت از حقوق اجتماعی، حبس و یا سایر جرایم مجازات میشود.
شرایط احراز قصور پزشکی و چگونگی اثبات تقصیر پزشک
همواره اصل بر این قرار دارد که در روند معالجه و درمان یک بیمار، کوتاهی و غفلتی توسط پزشک معالج و یا پرسنل مطب و کلینیک رخ نداده و پزشک مرتکب تخلفی نشده است؛ لذا بیمار برای طرح دعوای خود مبنی بر تخلف پزشک، باید به نحوی این ادعا را به اثبات برساند و همانند سایر مسائل حقوقی و پروندههای قضائی، ادعای قصور یا تقصیر پزشک نیز باید از مسیرهای حقوقی مختص به خود و بهموجب ارائه ادله و شواهد متقن مبنی بر بیمبالاتی و بیاحتیاطی پزشک و یا عدم برخورداری از مهارت و یا علم کافی، اثبات میشود.
شرایط احراز قصور پزشکی به این صورت است که محاکم قضایی مربوطه، مدارک و قرائن ارائه شده توسط بیماران یا اطرافیان آنها را به همراه نظر کارشناسان پزشکی قانونی و کمیسیون نظامپزشکی که متشکل از پزشکان خبره، مورد ارزیابی و بررسی قرار داده و در نهایت در صورت اثبات قصور یا خطای پزشک، رأی بر محکومیت وی صادر میشود.
از جمله این ادله و مدارک میتوان به هزینههای پرداختی به پزشک جهت انجام معالجه، پروندههای پزشکی، تصاویر ناحیه آسیبدیده پیش از عمل و پس از آن خصوصا در اثر حادث شدن قصور پزشکی در عمل زیبایی، آثار و عارضههای بهجایمانده پس از انجام روند معالجه، دفترچه درمانی بیمار و نسخه تجویز شده توسط پزشک، سابقه بیماریهای شخص مراجعهکننده به پزشک اشاره کرد.
مجازات پزشکان متخلف
پس از اینکه شرایط احراز قصور پزشک بررسی شد پرونده در روند پرداخت دیه قرار میگیرد. در تمامی پروندههایی که حکم به محکومیت پزشک به قصور پزشکی صادر شده است، بسته به میزان و نوع عارضه به وجود آمده، درصد تقصیر پزشک و نیز میزان دیه متعلقه به بیمار نیز متغیر است که درهرصورت پزشک باید در صدد جبران آسیب وارده و پرداخت دیه به بیمار برآید؛ اما در پارهای از مواقع محاکم به این مجازاتها بسنده نکرده و تخلف انتظامی پزشک را نیز مطابق با قوانین سازمان نظامپزشکی، مورد رسیدگی قرار میدهند. توبیخ کتبی به همراه درج در پرونده پزشک، جلوگیری از فعالیت و طبابت پزشک در شهر خاص، تعلیق پروانه طبابت پزشک برای مدتی محدود، ابطال دائمی پروانه طبابت و … از جمله مجازاتهای ناشی از تخلفات انتظامی پزشکان است.
نحوه رسیدگی به شکایت احراز قصور پزشکی
چنانچه یک عمل درمانی یا یک غفلت و تقصیر در روند درمان، منجر به ایجاد عارضه و آسیب در بیمار میشود، شخص آسیبدیده یا نزدیکان ایشان میتوانند نسبت به پزشک معالج و یا کادر درمانی او اقامه دعوا کنند و سازوکار مناسب را برای اخذ حقوق خویش و جبران خسارت وارده به کار بندند.
مراجع ذیصلاح برای شکایت از پزشک
بدین منظور شخص آسیبدیده یا نزدیکان وی و یا وکیل آنها به دادسرای ویژه جرایم پزشکی و دارویی در شهر تهران که برای رسیدگی به این دسته از شکایت مختص به شرایط احراز قصور پزشکی معین شده است و نیز دادگاه عمومی و انقلاب در سایر شهرها مراجعه و با تنظیم و ثبت شکواییه اقدامات اولیه را انجام میدهد. سپس این دادسرا پرونده مربوطه را جهت ارزیابی و تفحص به کمیسیونهای پزشکی که از گروهی از پزشکان حاذق و متخصص تشکیل شده است، ارجاع میدهد. رسیدگی اولیه در خصوص وقوع قصور پزشکی در این کمیسیون و از طریق بررسی ادله و مدارک ارائه شده توسط بیمار و اقدامات پزشک و ارزیابی عملکرد وی انجام میپذیرد.
پس از بررسی مدارک و قرائن در صورت شرایط احراز قصور پزشکی، پرونده موردنظر به شعبه رسیدگیکننده ارسال شده و به دنبال آن پزشک یا کادر درمانی که تخلف وی در حال رسیدگی است به همراه شاکی یا وکیل وی جهت ادای توضیحات بیشتر، در دادسرا حاضر شده و درصورتیکه دادسرا متقاعد به حادث شدن قصور پزشکی نشود، دادسرا قرار منع و توقف را صادر میکند.
در غیر این صورت و چنانچه دادسرا ادعای قصور پزشک را نزدیک به واقعیت تلقی کند، با صدور کیفرخواست، رسیدگی به پرونده را از دادگاه درخواست خواهد کرد که در این صورت شخص شاکی یا وکیل وی و پزشک معالج و کادر درمانی با حضور در دادگاه، اقدام به توضیح و ارائه دلایل کرده و در نهایت دادگاه کیفری نیز پس از بررسی ادله پزشک و شاکی و نظریه کمیسیون پزشکی رأی نهایی را صادر خواهد کرد.
دیه و خسارت پرداختی توسط پزشک
دادگاه با درنظرگرفتن شدت و ضعف عوارض ایجاد شده و انگیزه پزشک از تخلف و همچنین شرایط احراز قصور پزشکی و دلیل وقوع عارضه، اقدام به صدور رأی و تصمیم قطعی در خصوص پرونده ارجاعی میدهد و پزشک را ملزم به جبران خسارت و پرداخت دیه به فرد آسیبدیده میکند که این دیه، حسب مورد متغیر است.
وکیل برای شکایت از پزشک
به دلیل گستردگی مسائل حقوقی و حصول اطمینان در پیروزی پرونده و اخذ خسارت و دیه از پزشک، پیشنهاد میشود که از وکلای مجرب و با تجربه بهره گرفت تا مراحل قانونی و حقوقی این پرونده به شیوهای درست طی شده و اقامه دعوا، مثمر ثمر واقع شود.
جمع بندی
شرایط احراز قصور پزشکی در دست داشتن مدارک معتبر و اثبات دلایل بیان شده است. در این راستا پرونده به دادگاه مختص جرایم پزشکی منتقل شده و قاضی میزان خسارت را مشخص میکند. چنانچه پزشک و دستیاران او، خاطی شناخته شوند، ملزم به پرداخت دیه خواهند بود که برحسب شرایط، متغیر است. دیه برحسب قانون مشخص شده و انگیزه پزشک از این تخلف مورد بررسی قرار میگیرد. از آنجایی که اکثر افراد در این زمینه اطلاعات کافی ندارند توصیه میشود از وکیل جرایم پزشکی مجرب برای پیشبرد روند پرونده کمک گرفته شود. موسسه راهکار، بهترین وکلا را گردهم آورده است. شما میتوانید با مراجعه به سایت موسسه حقوقی راهکار و تماس با مشاوران حقوقی مؤسسه، با حقوق خود در ارتباط با دیگران و مصادیق تخلف در قانون بیشتر آشنا شوید.
